# LWEO > LWEO --- ## Pagina's - [Lesbrief Examentrainer vwo (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-examentrainer-vwo-1e-druk/): Lesbrief Examentrainer (1e druk) In de lesbrief Examentrainer vind je alles wat je moet weten voor het eindexamen op een... - [Lesbrief Examentrainer havo (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-examentrainer-havo-1e-druk/): Lesbrief Examentrainer havo (1e druk) In de lesbrief Examentrainer vind je alles wat je moet weten voor het eindexamen op... - [Lesbrief Economische Modellen (2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-economische-modellen-2e-druk/): Lesbrief Economische Modellen (2e druk) Overheden maken bij het ontwerpen van economisch beleid vaak gebruik van macro-economische modellen. Deze modellen... - [Lesbrief Grenzen aan de groei? (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-grenzen-aan-de-groei-1e-druk/): Lesbrief Grenzen aan de groei? (1e druk) Deze lesbrief gaat over economische groei in relatie tot de leefbaarheid van de... - [Lesbrief Arbeid
(2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-arbeid-2e-druk/): Lesbrief Arbeid (2e druk) Op de arbeidsmarkt groeit de behoefte aan hoger opgeleiden omdat werk steeds specialistischer wordt. Prima kansen... - [Lesbrief Vraag en Aanbod (4e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-vraag-en-aanbod-4e-druk/): Lesbrief Vraag en Aanbod (4e druk) Elke markt bestaat uit een vraagkant en een aanbodkant. In deze lesbrief belichten we... - [Lesbrief Conjunctuur
(2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-conjunctuur-2e-druk/): Lesbrief Conjunctuur (2e druk) In de keuzelesbrief Conjunctuur wordt aandacht besteed aan de klassieke en keynesiaanse zienswijze op het ontstaan... - [Lesbrief Marktgedrag (2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-marktgedrag-2e-druk/): Lesbrief Marktgedrag (2e druk) Lesbrief Marktgedrag gaat over de verschillende marktvormen. We onderscheiden er vier: volkomen concurrentie, monopolistische concurrentie, oligopolie... - [Lesideeën](https://lweo.nl/de-vrolijke-economen/): De Vrolijke Economen De Vrolijke Economen hebben lesbundels gemaakt met lesideeën bij concepten uit het Teulingsprogramma en een bundel bij... - [Lesbrief Mobiliteit (2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-mobiliteit-2e-druk/): Lesbrief Mobiliteit (2e druk) Inleiding De snelheid waarmee we ons verplaatsen, is in de loop van de tijd sterk toegenomen.... - [Lesbrief Werk en Werkloosheid
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-werk-en-werkloosheid-1e-druk/): Lesbrief Werk en Werkloosheid (1e druk) Inleiding De lesbrief Werk en Werkloosheid is een keuzelesbrief en gaat over arbeidsparticipatie, arbeidsvoorwaarden,... - [Lesbrief Vervoer
(4e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-vervoer-4e-druk/): Lesbrief Vervoer (4e druk) Inleiding Het thema van de lesbrief Vervoer is de toenemende mobiliteit in de samenleving. We kiezen... - [Lesmethode Economie Onderbouw](https://lweo.nl/lesmethode-economie-onderbouw/): Hoe wilt u lesgeven? De onderbouwmethode van de LWEO wordt geschreven door leraren die zelf met het lesmateriaal werken. Zij... - [Nieuws Economie](https://lweo.nl/nieuws-economie/): Nieuws economie Terug naar het nieuwsoverzicht - [Nieuws Bedrijfseconomie](https://lweo.nl/nieuws-bedrijfseconomie/): Nieuws Bedrijfseconomie Terug naar het nieuwsoverzicht - [Lesbrief Gedragseconomie
(2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-gedragseconomie-2e-druk/): Lesbrief Gedragseconomie (2e druk) Veel economen gaan uit van rationeel handelende mensen. Rationeel handelende mensen maken keuzes op basis van... - [Lesbrief Arbeid
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-arbeid-1e-druk/): Lesbrief Arbeid (1e druk) Op de arbeidsmarkt groeit de behoefte aan hoger opgeleiden omdat werk steeds specialistischer wordt. Prima kansen... - [Lesbrief Economische Modellen (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-economische-modellen-1e-druk/): Lesbrief Economische Modellen (1e druk) De lesbrief Economische Modellen gaat over conjunctuur en structuur. In het eerste hoofdstuk worden conjunctuurschommelingen... - [Lesbrief Monetaire Zaken (2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-monetaire-zaken-2e-druk/): Lesbrief Monetaire Zaken (2e druk) Geld wordt wel het smeermiddel van de economie genoemd, het is nodig om het goederen-... - [Lesbrief Rekonomie Vwo (3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-rekonomie-vwo-3e-druk/): Lesbrief Rekonomie (3e druk) In de lesbrief Rekonomie-vwo komen rekenvaardigheden, procenten, index­cijfers, renteberekeningen e. d. aan bod. Voor het vwo... - [Lesbrief Wereldeconomie
(3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-wereldeconomie-3e-druk/): Lesbrief Wereldeconomie (3e druk) Nederland is een handelsland. De internationale handel is al eeuwenlang belangrijk voor onze economie. Landen handelen... - [Lesbrief Economisch Beleid (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-economisch-beleid-1e-druk/): Lesbrief Economisch Beleid (1e druk) Economisch beleid is beleid waarbij overheden en centrale banken met allerlei maatregelen proberen de economie... - [Lesbrief Welvaart
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-welvaart-1e-druk/): Lesbrief Welvaart (1e druk) Nederland is een zeer welvarend land. Wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld? In deze lesbrief... - [Lesbrief Marktresultaat en Overheidsinvloed
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-marktresultaat-en-overheidsinvloed-1e-druk/): Lesbrief Marktresultaat en Overheidsinvloed (1e druk) We verplaatsen ons elke dag. Ook onze goederen leggen een lange weg af voor... - [Lesbrief Marktgedrag (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-marktgedrag-1e-druk/): Lesbrief Marktgedrag (1e druk) De lesbrief Marktgedrag gaat over de invloed die aanbieders hebben op de prijsvorming van hun product.... - [Lesbrief Vraag en Aanbod (3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-vraag-en-aanbod-3e-druk/): Lesbrief Vraag en Aanbod (3e druk) Elke markt bestaat uit een vraagkant en een aanbodkant. Deze lesbrief geeft een overzicht... - [Lesbrief Levensloop (5e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-levensloop-5e-druk/): Lesbrief Levensloop (5e druk) De lesbrief Levensloop gaat over de keuzes die iedereen in alle fases van zijn levensloop opnieuw... - [Lesbrief Ongelijkheid havo/vwo
(1e en 2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-ongelijkheid-havo-vwo-1e-druk/): Lesbrief Ongelijkheid havo/vwo (1e en 2e druk) De keuzelesbrief Ongelijkheid gaat dieper in op arm en rijk, op ongelijkheid in... - [Lesbrief Keuzegedrag
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-keuzegedrag-1e-druk/): Lesbrief Keuzegedrag (1e druk) De keuzelesbrief Keuzegedrag laat zien dat consumenten minder rationeel hun keuzes maken dan zij zelf denken.... - [Lesbrief Werk en Werkloosheid
(2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-werk-en-werkloosheid-2e-druk/): Lesbrief Werk en Werkloosheid (2e druk) De lesbrief Werk en Werkloosheid is een keuzelesbrief en gaat over arbeidsparticipatie, arbeidsvoorwaarden, de... - [Lesbrief Conjunctuur
(1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-conjunctuur-1e-druk/): Lesbrief Conjunctuur (1e druk) In de keuzelesbrief Conjunctuur wordt aandacht besteed aan de klassieke en keynesiaanse zienswijze op het ontstaan... - [Lesbrief Geldzaken (2e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-geldzaken-2e-druk/): Lesbrief Geldzaken (2e druk) Wat weet je van geld? Dat het plezierig is als je er veel van hebt. Dat... - [Lesbrief Rekonomie (3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-rekonomie-3e-druk/): Rekonomie (3e druk) In de lesbrief Rekonomie komen rekenvaardigheden, procenten, index­cijfers, renteberekeningen e. d. aan bod. Deze lesbrief wordt ook... - [Lesbrief Society (6e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-society-6e-druk/): Lesbrief Society (6e druk) In this lesson we devote attention to the importance of the export for the Dutch economy,... - [Lesbrief Buying and Working (3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-buying-and-working-3e-druk/): Lesbrief Buying and Working (3e druk) Economics are about the behaviour of people, so about matters that you can see... - [Lesbrief De Samenleving
(6e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-de-samenleving-6e-druk/): Lesbrief De Samenleving (6e druk) In deze lesbrief wordt aandacht besteed aan het belang van de export voor de Nederlandse... - [Lesbrief Kopen en Werken (3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-kopen-en-werken-3e-druk/): Lesbrief Kopen en Werken (3e druk) Economie gaat over gedrag van mensen, dus over zaken die je in je eigen... - [Lesbrief Samen Leven (6e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-samen-leven-6e-druk/): Lesbrief Samen Leven (6e druk) In deze derde lesbrief wordt aandacht besteed aan het belang van de export voor de... - [Lesbrief Kiezen en Werken (6e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-kiezen-en-werken-6e-druk/): Lesbrief Kiezen en Werken (6e druk) In deze tweede lesbrief verdiepen we ons verder in de vakken economie en bedrijfseconomie.... - [Lesbrief Jonge Consumenten
(7e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-jonge-consumenten-7e-druk/): Lesbrief Jonge Consumenten (7e druk) Dit is de eerste van drie lesbrieven over economie en bedrijfseconomie. Beiden zijn nieuwe vakken... - [Over de LWEO](https://lweo.nl/over-de-lweo/): De LWEO Sinds 1982 geeft de LWEO lesmethodes economie uit. Onze schrijvers Al onze schrijvers staan voor de klas. - [Nieuws](https://lweo.nl/nieuws/): Economie Nieuws Bedrijfseconomie Nieuws Nieuwsbrieven Economie en Bedrijfseconomie - [Leerlingen Economie](https://lweo.nl/leerling-economie/): Materiaal voor leerlingen economie OnderbouwHavo en VwoHavoBovenbouwVwo Bovenbouw Terug naar leerlingenmateriaal - [Inloggen digitaal materiaal](https://lweo.nl/inloggen-digitaal/): Kies je digitale methode Log je normaal in via een ELO? Gebruik dan de onderstaande links niet. LWEOplus Economie Onderbouw... - [Leerlingen Bedrijfseconomie vwo](https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie-vwo/): Casus en opdrachten Case 4. 1 Annuïteitenhypotheek Case 4. 2 Plentium Case 5. 1 ICT case Meubelzaak De Kast Case... - [Leerlingen Bedrijfseconomie havo](https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie-havo/): Casus en opdrachtenCase 4. 2 AnnuïteitenhypotheekCase 6. 1 Beleggen op de beurs Case 4. 2 Annuïteitenhypotheek Case 4. 2 Plentium... - [Leerlingen Economie Onderbouw](https://lweo.nl/leerling-economie-onderbouw/): Lesbrieven tweede klas Lesbrieven derde klas Extra Onderbouw Terug naar leerlingen Economie - [Leerlingen Economie Vwo Bovenbouw](https://lweo.nl/leerling-economie-bovenbouw-vwo/): Lesbrieven Vwo Extra Vwo Keuzeonderwerpen Vwo Voorgaande drukken Vwo Terug naar leerlingen Economie - [Lesbrief Verdienen en Uitgeven (5e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-verdienen-en-uitgeven-5e-druk/): Verdienen en Uitgeven (5e druk) De lesbrief Verdienen en Uitgeven opent met een hoofdstuk over hoe Natascha een inkomen verdient... - [Lesbrief Europa
(4e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-europa-4e-druk/): Lesbrief Europa (4e druk) In hoofdstuk 1 van de lesbrief Europa verkennen we de oorzaken van internationale handel en het... - [Lesbrief Markt en Overheid (5e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-markt-en-overheid-5e-druk/): Lesbrief Markt en Overheid (5e druk) In de lesbrief Markt en Overheid staan de verschillende marktvormen centraal. Achtereenvolgens komen aan... - [Lesbrief Vragers en Aanbieders (1e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-vragers-en-aanbieders-1e-druk/): Lesbrief Vragers en Aanbieders (1e druk) In de lesbrief Vragers en Aanbieders kijken we naar de kosten, opbrengsten en de... - [Lesbrief Crisis
(3e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-crisis-3e-druk/): Lesbrief Crisis (3e druk) De lesbrief Crisis gaat over kiezen en ruilen. Hoofdstuk 1 gaat in op de relatieve schaarste... - [Over de methode](https://lweo.nl/lesmethodes/): De lesmethodes van de LWEO De LWEO geeft havo/vwo lesmethodes uit voor economie onderbouw, bovenbouw en bedrijfseconomie bovenbouw. Onderbouw Economie... - [Lesbrief Jong en Oud (5e druk)](https://lweo.nl/lesbrief-jong-en-oud-5e-druk/): Lesbrief Jong en Oud (5e druk) De lesbrief Jong en Oud gaat over de levensloop van mensen in de verschillende... - [Leerlingen Economie Havo Bovenbouw](https://lweo.nl/leerling-economie-bovenbouw-havo/): Lesbrieven Havo Extra Havo Keuzeonderwerpen Havo Voorgaande drukken Havo Terug naar leerlingen Economie - [Leerlingen Bedrijfseconomie](https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie/): Materiaal voor leerlingen Bedrijfseconomie Havo Bovenbouw Vwo Bovenbouw Terug naar leerlingenmateriaal - [Docent Bedrijfseconomie](https://lweo.nl/docent-bedrijfseconomie/): Informatie voor docenten bedrijfseconomie Op deze pagina vindt u meer informatie voor docenten die gebruik (willen) maken van de lesbrieven... - [Docent Economie](https://lweo.nl/docent-economie/): Informatie voor docenten economie Op deze pagina vindt u meer informatie voor docenten die gebruik (willen) maken van de lesbrieven... - [Docenten materiaal](https://lweo.nl/docentenmateriaal/): Materiaal voor docenten Economie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo Bedrijfseconomie Bovenbouw Havo en Vwo Lesideeën De Vrolijke Economen Alle... - [Leerlingen materiaal](https://lweo.nl/leerlingenmateriaal/): Economie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo Bedrijfseconomie Bovenbouw Havo en Vwo Begrippenzoeker Alle vakken - [Lesmethode Bedrijfseconomie](https://lweo.nl/lesmethode-bedrijfseconomie/): Voordelen methode Modulaire lesmethodeBepaal zelf de volgorde doordat de methode bestaat uit meerdere lesbrieven. Leerstof direct toepassenTheorie en opdrachten wisselen... - [Lesmethode Economie](https://lweo.nl/lesmethode-economie/): Hoe wilt u lesgeven? De economiemethode van de LWEO wordt geschreven door leraren die zelf met het lesmateriaal werken. Zij... - [Bestellen en contact](https://lweo.nl/bestellen-contact/): Bestellen U kunt een bestelling plaatsen door de onderstaande stappen te volgen: 1. Download het bestelformulier (Excel-bestand). 2. Vul het... - [LWEO](https://lweo.nl/): De LWEO-methode De (bedrijfs)economiemethode van de LWEO wordt geschreven door docenten die met het lesmateriaal werken. Zij putten uit eigen... --- ## Berichten - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie april 2025](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-april-2025/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie april 2025 - [Nieuwsbrief economie april 2025](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2025/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2025 - [LWEO Conferentie 8 mei 2025](https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-8-mei-2025/): Op donderdag 8 mei 2025 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s Hertogenbosch-Vught te Vught. Het programma van de conferentie... - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie december 2024](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-december-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie december 2024 - [Nieuwsbrief economie december 2024](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-december-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie december 2024 - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie april 2024](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-april-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie april 2024 - [Nieuwsbrief economie april 2024](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2024 - [LWEO-conferentie 16 mei 2024 te Vught](https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-2024/): Op donderdag 16 mei 2024 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s-Hertogenbosch-Vught te Vught. De LWEO bestaat in 2024 50... - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie maart 2024](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-maart-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie maart 2024 - [Nieuwsbrief economie maart 2024](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-maart-2024/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie maart 2024 - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie december 2023](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-december-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie december 2023 - [Nieuwsbrief economie november 2023](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-november-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie november 2023 - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie juli 2023](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-juli-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie juli 2023 - [LWEO Conferentie 2023](https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-2023/): Op donderdag 11 mei 2023 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s-Hertogenbosch-Vught te Vught. In de ochtend waren er twee... - [Nieuwsbrief economie april 2023](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2023 - [Nieuwsbrief economie februari 2023](https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-februari-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie februari 2023 - [Nieuwsbrief Bedrijfseconomie februari 2023](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-februari-2023/): Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie februari 2023 - [Nieuwe lesbrief Financiële Levensloop](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwe-lesbrief-financiele-levensloop/): Vanaf komend schooljaar komt er een nieuwe druk van de lesbrief Financiële Zelfredzaamheid vwo uit, deze krijgt een nieuwe titel:... - [Nieuwsbrieven](https://lweo.nl/nieuws/nieuwsbrieven/): Hieronder is een overzicht van al onze verstuurde nieuwsbrieven te vinden voor zowel economie (EC) als bedrijfseconomie (BE): nieuwsbrief BE... - [Gebruikersbijeenkomst 8 december 2022](https://lweo.nl/economie/gebruikersbijeenkomst-8-december-2022/): Afgelopen donderdag een geslaagde gebruikersbijeenkomst in Utrecht gehad. Fijn om met docenten in gesprek te zijn over de methode. Dank... - [Gebruikersbijeenkomst Bedrijfseconomie 13 oktober 2022](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/gebruikersbijeenkomst-bedrijfseconomie-13-oktober/): De LWEO organiseert op donderdag 13 oktober 2022 van 15. 00 tot 17. 00 uur in Utrecht een gebruikersbijeenkomst, nabij... - [Gewijzigde syllabus Bedrijfseconomie Havo 2024](https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuw-examenprogramma/): De havo-syllabus bedrijfseconomie 2024 is gewijzigd t. o. v. de syllabus 2023. Omdat deze veranderingen in september 2022 zijn aangekondigd... --- # # Detailed Content ## Pagina's ### Lesbrief Examentrainer vwo (1e druk) - Published: 2025-02-06 - Modified: 2025-02-06 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-examentrainer-vwo-1e-druk/ Lesbrief Examentrainer (1e druk) In de lesbrief Examentrainer vind je alles wat je moet weten voor het eindexamen op een rijtje: per lesbrief een samenvatting van de verplichte stof, per lesbrief een aantal oefenopgaven met uitwerkingen, een hoofdstuk over examenvaardigheden zoals vraag- en antwoordtechniek en tijdbewaking en een recent examen dat stap voor stap is voor je is uitgewerkt. De examentrainer kan alleen door docenten worden besteld. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2024/12/LWEO-Examentrainer-vwo. pngTerug naar overzicht lesbrieven --- ### Lesbrief Examentrainer havo (1e druk) - Published: 2025-02-06 - Modified: 2025-02-06 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-examentrainer-havo-1e-druk/ Lesbrief Examentrainer havo (1e druk) In de lesbrief Examentrainer vind je alles wat je moet weten voor het eindexamen op een rijtje: per lesbrief een samenvatting van de verplichte stof, per lesbrief een aantal oefenopgaven met uitwerkingen, een hoofdstuk over examenvaardigheden zoals vraag- en antwoordtechniek en tijdbewaking en een recent examen dat stap voor stap is voor je is uitgewerkt. De examentrainer kan alleen door docenten worden besteld. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2024/12/thumbnail-LWEO-Examentrainer-havo. pngTerug naar overzicht lesbrieven --- ### Lesbrief Economische Modellen (2e druk) - Published: 2024-08-06 - Modified: 2024-08-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-economische-modellen-2e-druk/ Lesbrief Economische Modellen (2e druk) Overheden maken bij het ontwerpen van economisch beleid vaak gebruik van macro-economische modellen. Deze modellen proberen de economische verbanden in een economie zichtbaar te maken door de economie te beschrijven als een stelsel met vergelijkingen. Op deze manier kunnen de modellen door de overheid gebruikt worden om de mogelijke gevolgen van bepaalde beleidsmaatregelen door te rekenen. In deze lesbrief wordt het macro-economische conjunctuurmodel van Keynes behandeld, een model voor de korte termijn, waarbij de vraagkant van de economie centraal staat. In hoofdstuk 1 wordt het model opgebouwd voor een gesloten economie, waarbij eerst de vraagkant van het model besproken wordt en daarna de aanbodkant. Ook komen conjuncturele werkloosheid en natuurlijke werkloosheid aan bod, evenals een grafische weergave van het model. In hoofdstuk 2 wordt bekeken op welke manieren de overheid anticyclisch beleid kan voeren om het langetermijnevenwicht te herstellen als de economie zich daar niet in bevindt. De beleidsmaatregelen die de overheid neemt, hebben een soort sneeuwbaleffect. Dat is de multiplierwerking. De effecten van de beleidsmaatregelen kunnen daardoor versterkt worden. Hierbij kunnen er ook inverdien- of uitverdieneffecten optreden. In hoofdstuk 3 wordt het model uitgebreid met de sector buitenland, waardoor het realiteitsgehalte van het model toeneemt. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Economische-Modellen-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Het model voor een gesloten economie met overheid De econoom John Maynard Keynes kwam met de oplossing voor het vraagstuk waarom de grote crisis in de jaren dertig van de vorige eeuw maar bleef voortduren. Men ging er in die tijd... --- ### Lesbrief Grenzen aan de groei? (1e druk) - Published: 2023-09-14 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-grenzen-aan-de-groei-1e-druk/ Lesbrief Grenzen aan de groei? (1e druk) Deze lesbrief gaat over economische groei in relatie tot de leefbaarheid van de planeet, nu en in de toekomst. In hoofdstuk 1 kijken we naar milieu en klimaat. Welke problemen zijn er? Wat zijn oorzaken? En waarom is het soms moeilijk milieuproblemen aan te pakken? In hoofdstuk 2 kijken we naar economische groei. Wat is economische groei en waarom is het zo belangrijk? En zijn er andere manieren om naar welvaart te kijken? In hoofdstuk 3 kijken we naar mogelijke maatregelen om milieu- en klimaatproblemen aan te pakken, op collectief en op individueel niveau. Tot slot zijn er twee casus: over de stikstofcrisis en over de energietransitie. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/03/25-LWEO-Economie-havo-Grenzen-aan-de-Groei-Online-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Omdat de mondiale voetafdruk groter is dan de biocapaciteit van de aarde zijn er milieuproblemen. Een probleem is de opwarming van de aarde als gevolg van grote uitstoot van broeikasgassen. De gevolgen van de klimaatopwarming zijn een stijging van de zeespiegel waardoor op termijn kustgebieden onbewoonbaar dreigen te worden, meer bosbranden, grotere droogtes en ook uitputting van de landbouwgrond waardoor de voedselvoorziening in gevaar komt. Een moeilijkheid bij het voorkomen van dit probleem is dat het een collectieve actieprobleem is. Iedereen heeft baat bij een goed milieu en zou zich daarvoor willen inzetten als anderen dat ook doen, maar voor het individu kan het verleidelijk zijn om zich als meelifter op te stellen. Als iedereen dat doet, is er een probleem. De tragedy of the commons illustreert dit:... --- ### Lesbrief Arbeid
(2e druk) - Published: 2023-09-07 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-arbeid-2e-druk/ Lesbrief Arbeid (2e druk) Op de arbeidsmarkt groeit de behoefte aan hoger opgeleiden omdat werk steeds specialistischer wordt. Prima kansen dus voor academici en hbo’ers. Tegelijkertijd zal het zogenaamde elementaire werk, werk waarvoor geen diploma vereist is, flink toenemen. Tuinonderhoud, vuil ophalen, schoonmaak, verzorging en vele andere vormen van dienstverlening zijn nu eenmaal niet te automatiseren of te robotiseren. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Arbeid-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Een verkenning van de arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is een abstracte markt waar vragers naar arbeid en aanbieders van arbeid samenkomen. Werknemers bieden arbeid aan en werkgevers vragen arbeidskrachten. De arbeidsmarkt bestaat in feite uit zeer veel deelmarkten zoals de markt voor bouwvakkers, de markt voor docenten, de markt voor verpleegkundigen, etc. Ook geografisch zijn er gescheiden deelmarkten van arbeid. Een betonvlechter uit Groningen zal zijn arbeidskracht niet aanbieden in Zeeland. Zelfstandigen zijn tegelijkertijd vrager en aanbieder van arbeid. Aanbod van arbeid = werknemers + zelfstandigen + werklozen. Vraag naar arbeid = werknemers + zelfstandigen + vacatures. Vraag naar arbeid en aanbod van arbeid bepalen de prijs van arbeid: het loon. Als de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod van arbeid is er sprake van een krappe arbeidsmarkt (veel vacatures, weinig werkloosheid). Als het aanbod van arbeid groter is dan de vraag naar arbeid is er sprake van een ruime arbeidsmarkt (veel werklozen, weinig vacatures). Door vergrijzing, hoogconjunctuur en een corona-inhaalslag was de arbeidsmarkt in 2022 ontzettend krap en was er sprake van historisch lage werkloosheid. Bedrijven maken steeds meer gebruik van... --- ### Lesbrief Vraag en Aanbod (4e druk) - Published: 2023-08-22 - Modified: 2025-01-31 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-vraag-en-aanbod-4e-druk/ Lesbrief Vraag en Aanbod (4e druk) Elke markt bestaat uit een vraagkant en een aanbodkant. In deze lesbrief belichten we eerst de vraagkant. We onderzoeken het gedrag van consumenten, de vragers, bij het kopen van een goed of dienst. Daarna onderzoeken we het gedrag van producenten, de aanbieders. Het samenspel van vraag en aanbod leidt vervolgens tot een bepaald marktevenwicht: een prijs waarbij de gevraagde hoeveelheid precies gelijk is aan de aangeboden hoeveelheid. Vervolgens kijken we hoe de vragers reageren op veranderingen in de vraagbepalende factoren. Als prijzen of inkomens veranderen, heeft dat direct invloed op de gevraagde hoeveelheid. Hoe groot deze invloed is, kan weergegeven worden door middel van diverse elasticiteiten. In een volgend hoofdstuk gaan we verder onderzoeken hoe de kostprijs van goederen en diensten is opgebouwd en welke invloed dit heeft op de leveringsbereidheid van ondernemingen op een markt. Goederen of diensten kunnen pas worden aangeboden of verkocht als ze gefabriceerd zijn. De productie gaat gepaard met kosten. Opbrengsten en kosten bepalen het resultaat, winst of verlies. Het komt regelmatig voor dat een deel van de kosten of opbrengsten bij de productie en/of consumptie van bepaalde goederen en diensten niet in de kostprijs worden opgenomen. We spreken dan van externe effecten. Voor de overheid kan het optreden van externe effecten een reden zijn om het gebruik van bepaalde goederen af te remmen door middel van kostprijsverhogende heffingen of juist te stimuleren door middel van prijsverlagende subsidies. We bekijken in het laatste hoofdstuk wat de gevolgen van dit... --- ### Lesbrief Conjunctuur
(2e druk) - Published: 2023-08-22 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-conjunctuur-2e-druk/ Lesbrief Conjunctuur (2e druk) In de keuzelesbrief Conjunctuur wordt aandacht besteed aan de klassieke en keynesiaanse zienswijze op het ontstaan en oplossen van werkloosheid. Aan de hand van een keynesiaans model maak je een analyse van een gesloten economie. Deze lesbrief is vooral geschikt voor leerlingen met een exact profiel. links Conjuncturele ontwikkeling (video 15 min. ) Conjunctuurklok (video 3 min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/03/22-LWEO-Economie-havo-Conjunctuur-Online-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Conjunctuurschommelingen De totale bestedingen, ook wel effectieve vraag (EV) genoemd, zijn de bestedingen die gedaan worden door gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland. De productiecapaciteit van een land geeft aan hoeveel een land maximaal kan produceren in een jaar. Als de totale bestedingen of EV kleiner zijn dan de productiecapaciteit is er onderbesteding, als de totale bestedingen groter zijn dan de productiecapaciteit is er overbesteding, als ze gelijk zijn aan de productiecapaciteit is er bestedingsevenwicht. Overbesteding en onderbesteding wisselen elkaar in de loop van de tijd af. De productiecapaciteit groeit in de loop van de tijd heel langzaam. De gemiddelde groei over een langere periode heet de trendmatige groei. De effectieve vraag slingert om deze trendmatige groei, soms erboven soms eronder. We noemen dit een conjunctuurgolf. De ontwikkeling van de conjunctuur kan worden bijgehouden in een conjunctuurklok. Zogenaamde conjunctuurindicatoren, zoals het consumentenvertrouwen, het bbp en de werkloosheid kunnen zich bevinden in de boven trend of de onder trend en de ontwikkeling van de indicatoren kan stijgend of dalend zijn. PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWNvbmowMjAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMTAwMCIgZnJhbWVib3JkZXI9Im5vIiBzY3JvbGxpbmc9Ik5PIj4KSmUgYnJvd3NlciBvbmRlcnN0ZXVudCBnZWVuIElOTElORSBGUkFNRVMgb2YgZGUgaW5zdGVsbGluZ2VuIHZlcmhpbmRlcmVuIGhldCB0b25lbiB2YW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUy4KPC9pZnJhbWU+ Hoofdstuk 2 Twee visies Visie 1: Klassieken: loon = kosten Visie... --- ### Lesbrief Marktgedrag (2e druk) - Published: 2023-06-20 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-marktgedrag-2e-druk/ Lesbrief Marktgedrag (2e druk) Lesbrief Marktgedrag gaat over de verschillende marktvormen. We onderscheiden er vier: volkomen concurrentie, monopolistische concurrentie, oligopolie en monopolie. Bij elk van deze marktvormen zien we een eigen marktgedrag. Marktgedrag is de strategie die een onderneming kiest in de concurrentiestrijd met andere ondernemingen. De invloed van een ondernemer op de prijsvorming is sterk afhankelijk van de hoeveelheid concurrenten, de hoogte van de toetredingsbarrières en de mate waarin een ondernemer erin slaagt om zijn product te differentiëren ten opzichte van andere aanbieders. De speltheorie komt om de hoek kijken als de mate van concurrentie afneemt. Het marktgedrag van de ene concurrent heeft dan meer invloed op het resultaat en daarmee op het marktgedrag van de andere concurrent. Marktgedrag bouwt voort op de lesbrief Vraag en Aanbod en draait om de neoklassieke benadering van markten en ondernemers op de markt. In de lesbrief Marktresultaat en Overheidsinvloed komt de nuancering van het marktmodel aan de orde. links Marktvormen (uitlegvideo 15 min. ) Marktvormen (uitlegvideo 7½ min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Marktgedrag-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 - Volkomen concurrentie of volledige mededinging Vragers en aanbieders van een product vinden elkaar op een markt. Marktevenwicht komt tot stand door de voortdurende afstemming tussen vraag en aanbod. Een markt is een dynamisch geheel. Als op een markt uitsluitend homogene goederen worden verhandeld, denk bijvoorbeeld aan grondstoffen, dan heeft een individuele aanbieder in de praktijk geen invloed op de prijs die tot stand komt. Waar hij wel invloed op heeft, is de... --- ### Lesideeën - Published: 2023-06-12 - Modified: 2023-06-12 - URL: https://lweo.nl/de-vrolijke-economen/ De Vrolijke Economen De Vrolijke Economen hebben lesbundels gemaakt met lesideeën bij concepten uit het Teulingsprogramma en een bundel bij het vak Bedrijfseconomie. Door spel, groepsopdrachten, puzzelen komen de leerlingen op een andere manier in aanraking met een specifiek concept. De LWEO geeft deze bundels uit. Concept: Markt Concept: Ruilen over de tijd Concepten: Schaarste en ruil Vaardigheid: Experimenten Concept: Welvaart en groei Bundel: Bedrijfseconomie Bundel: Management en Organisatie De bovenstaande bundels zijn ontwikkeld door De Vrolijke Economen, een bondgenootschap van vrolijke economen dat vernieuwende lesideeën bedenkt en uitwisselt. Voor vragen of opmerkingen mail naar: DeVrolijkeEconomen@gmail. com Concept: Markt Deze bundel van De Vrolijke Economen bevat 21 kant-en-klare lesideeën die economische begrippen verpakken in voor leerlingen aanspreekbare contexten. Op luchtige wijze worden leerlingen aan de slag gezet met praktische opdrachten die hen laten spelen met diverse economische begrippen, zoals elasticiteit, kostensoorten, koopkracht, wisselkoersen, betalingsbalans etc. De lesvormen zijn gevarieerd: een (klassikale) quiz, een leerlingenpresentatie, een puzzel en opdrachten die door leerlingen in groepjes worden uitgevoerd. Concept: Markt biedt aan de leraar een duidelijke opzet van de les met de beschrijving van benodigdheden, tijdsduur, soort opdracht, leerdoelen, begrippen en een samenvatting. Alle opdrachten zijn volledig uitgewerkt en voorzien van een duidelijke handleiding. De bundel bevat kopieerbare leerlingenwerkbladen en antwoordbladen. Inhoud Concept: Markt Concept: Ruilen over de tijd Deze bundel van De Vrolijke Economen beschrijft 23 werkvormen voor het concept Ruilen over de tijd. De inhoudstabel geeft aan welke onderwerpen behandeld kunnen worden met de werkvormen, of het gebruikt kan worden als... --- ### Lesbrief Mobiliteit (2e druk) - Published: 2023-02-02 - Modified: 2023-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-mobiliteit-2e-druk/ Lesbrief Mobiliteit (2e druk) Inleiding De snelheid waarmee we ons verplaatsen, is in de loop van de tijd sterk toegenomen. Vroeger moesten Romeinse soldaten duizenden kilometers te voet afleggen om de grenzen van hun rijk te bereiken. Ook in de zestiende eeuw verplaatsen we ons nog tamelijk langzaam. De Hollandse VOC-schepen naar Indië zijn maanden onderweg. In de negentiende eeuw, na de uitvinding van de stoommachine, gaat het een stuk sneller. Maar de vaart komt er pas goed in met de toepassing van de verbrandingsmotor in allerlei vervoermiddelen. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/02/Mobiliteit-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Schaarste en Ruil Schaarste Om in hun behoeften te voorzien hebben mensen middelen nodig. De behoeften van mensen zijn oneindig maar de middelen zijn beperkt. De spanning tussen oneindige behoeften en beperkte middelen noemen we schaarste. Schaarste is een relatief begrip. Een product is schaars als er middelen (geld of tijd) opgeofferd moeten worden om het te maken. Vrije goederen zijn goederen die niet schaars zijn, er zijn geen offers nodig om ze te verkrijgen (lucht). De middelen waarover de mensen beschikken zijn alternatief aanwendbaar. Goederen zijn stoffelijk en diensten zijn onstoffelijk. Ruil Arbeidsdeling is het opdelen van het arbeidsproces in afzonderlijke taken. Dit leidt tot specialisatie en een stijging van de arbeidsproductiviteit. Tegelijkertijd leidt dit tot ruil (bakker - smid). Directe ruil is ruil van goederen tegen goederen ook wel ruil in natura genaamd. Bij indirecte ruil (goederen - geld) fungeert een algemeen begeerd goed (= geld) als ruilmiddel. Geld is ruilmiddel omdat... --- ### Lesbrief Werk en Werkloosheid
(1e druk) - Published: 2023-02-02 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-werk-en-werkloosheid-1e-druk/ Lesbrief Werk en Werkloosheid (1e druk) Inleiding De lesbrief Werk en Werkloosheid is een keuzelesbrief en gaat over arbeidsparticipatie, arbeidsvoorwaarden, de koopkracht van het inkomen, prijscompensatie en initiële loonstijging, lonen en winsten en menselijk kapitaal. Flexibilisering van de arbeidsmarkt, zoals baancreatie en baanvernietiging en de verschillende vormen van werkloosheid komen eveneens aan de orde. links Arbeidsmarkt (video 15 min. ) Arbeidsmarkt (video 36 min. )https://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/02/Werk-Werkloosheid-1e-druk-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Werken of vrije tijd? De werkgelegenheid kan worden gemeten in personen en in arbeidsjaren (= aantal volledige banen van 38 uur per week). Omdat een gedeelte van alle personen in deeltijd werkt, is het aantal volledige banen kleiner dan de werkgelegenheid in personen. De werkgelegenheid in arbeidsjaren noemen we ook wel het arbeidsvolume. De p/a ratio geeft de verhouding weer tussen het aantal werkzame personen en het aantal arbeidsjaren. Het geeft aan hoeveel personen nodig zijn om 1 volledige baan in te vullen. aantal werkzame personen p/a-ratio = ------------------------------------------------------------------------ totaal aantal arbeidsplaatsen De p/a ratio wordt hoger naarmate er meer in deeltijd wordt gewerkt. De mensen tussen de 15 en de AOW-leeftijd vormen de potentiële beroepsbevolking, ook wel de beroepsgeschikte bevolking genoemd. De beroepsbevolking bestaat uit alle mensen die werken en werkloos zijn. De werkgelegenheid bestaat uit alle mensen die in loondienst werken (afhankelijke beroepsbevolking) en alle zelfstandigen (onafhankelijke beroepsbevolking). Door de beroepsbevolking uit te drukken in een percentage van de potentiële beroepsbevolking vinden we de bruto participatiegraad, ook wel deelnemingspercentage genoemd. beroepsbevolking participatiegraad = ------------------------------------------------------------------------ x 100%... --- ### Lesbrief Vervoer
(4e druk) - Published: 2023-02-01 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-vervoer-4e-druk/ Lesbrief Vervoer (4e druk) Inleiding Het thema van de lesbrief Vervoer is de toenemende mobiliteit in de samenleving. We kiezen verschillende vervoersmiddelen om ergens te komen: wanneer pakken we het vliegtuig, de auto of de fiets en wanneer nemen we de trein? Wat is de verklaring voor de explosief gestegen hoeveelheid vliegreizen? In de lesbrief Vervoer staat wat er komt kijken bij het hebben van een eigen bedrijf, zoals een taxibedrijf of fietsenwinkel. Hoe verzeker je je tegen allerlei risico’s en hoe werkt een verzekering eigenlijk? Ook het beroepsgoederenvervoer komt aan de orde, aan de hand van de vraag naar vrachtwagenchauffeurs wordt de werking van de arbeidsmarkt uitgelegd. En wat bezielt de automobilist om elke dag weer in de file te gaan staan? Is een kilometerheffing daarvoor de oplossing of moet de benzineprijs omhoog? Wat zijn de positieve en negatieve externe effecten van autorijden en is de automobilist gevoelig voor prijsveranderingen? https://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/02/vervoer-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Steeds meer mobiliteit De verschillende manieren van vervoeren of verplaatsen komen aan bod en daarmee de voordelen en nadelen. Hoofdstuk 2 Met de taxi of met de fiets Met voorbeelden uit het taxibedrijf en de fietswinkel worden in dit hoofdstuk verschillende economische begrippen behandeld waar een bedrijf mee te maken krijgt. Het marktaandeel is het procentuele aandeel van de afzet of omzet van een bedrijf in de totale markt voor een bepaald product. In formule: afzet bedrijf marktaandeel afzet = ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- × 100% totale afzet op de markt (alle bedrijven) omzet... --- ### Lesmethode Economie Onderbouw - Published: 2023-01-26 - Modified: 2025-05-16 - URL: https://lweo.nl/lesmethode-economie-onderbouw/ Hoe wilt u lesgeven? De onderbouwmethode van de LWEO wordt geschreven door leraren die zelf met het lesmateriaal werken. Zij putten uit eigen ervaring en nemen opmerkingen van andere gebruikers mee bij het voortdurend verbeteren van de methode. Omdat de methode snel aanpasbaar is, kunnen actuele economische ontwikkelingen en nieuwe didactische inzichten meteen verwerkt worden. De kern van de methode bestaat uit lesbrieven/modules, waardoor deze zeer flexibel inzetbaar is: elke school kan zo zijn eigen volgorde bepalen. Deze kern komt terug in het folio en de digitale leermiddelen. Hoe wilt u lesgeven? Papier Lesgeven op papier. Lesgeven op papier Papier + Digitaal Lesgeven op papier met digitale ondersteuning. Hybride opties bekijken Volledig digitaal Geen papier, enkel digitaal. Meer info volledig digitaal Voordelen methode Alle lesbrieven van de methode zijn losbladig en worden geleverd in een 23-gaats uitvoering. De docent kan de methode gemakkelijk aanvullen met eigen materiaal. De lesbrieven zijn gericht op zelfstandig werken en leren. Er wordt steeds geprobeerd om de theorie in een context te plaatsen zodat die beter beklijft. Er is dus niet gekozen voor een op de wetenschap gerichte indeling van de stof. Na het lezen van de theorie moeten de leerlingen meteen de opgedane kennis toepassen in een opdracht. Ze maken als het ware steeds zelf de voorbeelden via opdrachten. Deze methode van werken voorkomt dat leerlingen klakkeloos voorbeelden gaan namaken en uit het hoofd leren. Bij het maken van de opdrachten moeten ze steeds terugkoppelen naar de theorie, wat ze constant aan het denken... --- ### Nieuws Economie - Published: 2023-01-18 - Modified: 2023-12-19 - URL: https://lweo.nl/nieuws-economie/ Nieuws economie Terug naar het nieuwsoverzicht --- ### Nieuws Bedrijfseconomie - Published: 2023-01-18 - Modified: 2023-12-11 - URL: https://lweo.nl/nieuws-bedrijfseconomie/ Nieuws Bedrijfseconomie Terug naar het nieuwsoverzicht --- ### Lesbrief Gedragseconomie
(2e druk) - Published: 2022-12-22 - Modified: 2023-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-gedragseconomie-2e-druk/ Lesbrief Gedragseconomie (2e druk) Veel economen gaan uit van rationeel handelende mensen. Rationeel handelende mensen maken keuzes op basis van volledige informatie, ze begrijpen wat ze het liefst zouden willen en ze kunnen overzien wat de gevolgen van hun keuzes zijn. Op die manier ontstaat er op markten altijd een evenwicht tussen vraag en aanbod. Maar hoe rationeel zijn mensen eigenlijk? Het realistischer maken van de economie door er psychologische invloeden in te verwerken, leidde tot wat we nu gedragseconomie noemen. Mensen beseffen dat zij beperkt zijn in hun rationaliteit. Dit lossen ze op door simpele oplossingen te bedenken om met die beperking om te gaan. Gedragseconomen bestuderen keuzes die consumenten maken en zoeken naar voorspelbaarheid in niet-rationeel gedrag. Met behulp van wetenschappelijke experimenten willen ze deze gedragingen analyseren. Er zijn veel voorbeelden van denkfouten die mensen maken. Op het moment dat mensen een product in hun handen hebben gehad, zijn ze meer geneigd om voor dat product te kiezen, omdat ze eraan gehecht zijn geraakt. Niet zozeer omdat er een grotere voorkeur is, maar omdat ze het gevoel hebben dat het al van hen is. Dit wordt door gedragseconomen het bezitseffect genoemd. Binnen de gedragseconomie wordt er voor het niet willen verliezen van iets het begrip verliesaversie gebruikt. Mensen zijn geneigd om andere keuzes te maken wanneer zij dezelfde keus krijgen voorgelegd, waarbij ze in het ene geval met zekerheid iets verliezen en in het andere geval met zekerheid iets winnen. De associatie door herinneringen van zaken uit het... --- ### Lesbrief Arbeid
(1e druk) - Published: 2022-12-22 - Modified: 2023-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-arbeid-1e-druk/ Lesbrief Arbeid (1e druk) Op de arbeidsmarkt groeit de behoefte aan hoger opgeleiden omdat werk steeds specialistischer wordt. Prima kansen dus voor academici en hbo’ers. Tegelijkertijd zal het zogenaamde elementaire werk, werk waarvoor geen diploma vereist is, flink toenemen. Tuinonderhoud, vuil ophalen, schoonmaak, verzorging en vele andere vormen van dienstverlening zijn nu eenmaal niet te automatiseren of te robotiseren. links Arbeidsmarkt (video 15 min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Arbeid-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Een verkenning van de arbeidsmarkt Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is een abstracte markt waar vragers naar arbeid en aanbieders van arbeid samenkomen. Werknemers bieden arbeid aan en werkgevers vragen arbeidskrachten. De arbeidsmarkt bestaat in feite uit zeer veel deelmarkten zoals de markt voor bouwvakkers, de markt voor docenten, de markt voor verpleegkundigen, etc. Ook geografisch zijn er gescheiden deelmarkten van arbeid. Een betonvlechter uit Groningen zal zijn arbeidskracht niet aanbieden in Zeeland. Zelfstandigen zijn tegelijkertijd vrager en aanbieder van arbeid. Aanbod van arbeid = werknemers + zelfstandigen + werklozen. Vraag naar arbeid = werknemers + zelfstandigen + vacatures. Samen vormen werknemers, werklozen en zelfstandigen het aanbod van arbeid of de beroepsbevolking. Werknemers en zelfstandigen samen vormen de werkgelegenheid in een land. Vacatures is onvervulde vraag naar arbeid of de onbezette arbeidsplaatsen. Een krappe of ruime arbeidsmarkt Vraag naar arbeid en aanbod van arbeid bepalen de prijs van arbeid: het loon. Als de vraag naar arbeid groter is dan het aanbod van arbeid is er sprake van een krappe arbeidsmarkt (veel vacatures, weinig werkloosheid).... --- ### Lesbrief Economische Modellen (1e druk) - Published: 2022-12-22 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-economische-modellen-1e-druk/ Lesbrief Economische Modellen (1e druk) De lesbrief Economische Modellen gaat over conjunctuur en structuur. In het eerste hoofdstuk worden conjunctuurschommelingen behandeld en is er aandacht voor de vraagzijde van gezinnen, ondernemingen, de overheid en het buitenland. De effectieve vraag komt aan de orde. Daarna wordt de aanbodzijde behandeld en is er een paragraaf over conjuncturele en structurele werkloosheid. Het tweede hoofdstuk behandelt de verschillen tussen de Klassieken en Keynes. In hoofdstuk drie gaan we dieper in op Keynes’ basismodel. De vraagkant van het conjunctuurmodel en de multiplierwerking en de aanbodkant van het conjunctuurmodel komen aan de orde. Hoofdstuk vier behandelt het economiemodel met overheid, zonder buitenland: het gaat met name over de overheidsbestedingen en belastingen, het model met de spaarfunctie, het conjunctuurbeleid en de belastingfunctie. In hoofdstuk vijf staat het model met overheid en buitenland centraal. Er is aandacht voor de lopende rekening van de betalingsbalans, een model met spaarfunctie en de conjunctuurpolitiek. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Economische-Modellen-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Conjunctuur en structuur Als de totale bestedingen (= effectieve vraag) kleiner zijn dan de productiecapaciteit is er sprake van onderbesteding. In die situatie is er conjuncturele werkloosheid. De productiecapaciteit van een land is de maximale productie die met de beschikbare kapitaalgoederenvoorraad in een jaar kan worden gemaakt. De productiefactor die het minst beschikbaar is, bepaalt de omvang van de productiecapaciteit. We nomen deze beperkende factor de knelpuntsfactor. Als de effectieve vraag groter is dan de productiecapaciteit, spreken we van overbesteding. Overbesteding leidt tot inflatie en loonstijging. Wanneer de effectieve... --- ### Lesbrief Monetaire Zaken (2e druk) - Published: 2022-12-21 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-monetaire-zaken-2e-druk/ Lesbrief Monetaire Zaken (2e druk) Geld wordt wel het smeermiddel van de economie genoemd, het is nodig om het goederen- en dienstenverkeer soepel te laten verlopen. Geld bestaat uit munten, bankbiljetten en digitaal geld waarover we kunnen beschikken via een betaalrekening met pinpas of betaalapp. Niet al het ‘geld’ waarover we beschikken is bruikbaar in het betalingsverkeer. Met een spaarrekening bijvoorbeeld kun je niet direct betalen. Ook geld dat belegd is in aandelen zal eerst te gelde moeten worden gemaakt, wil het als ruilmiddel dienst kunnen doen. Economen hanteren daarom een iets andere definitie van geld dan je tot nu toe gewend bent. Hoe meer ‘geld’ we hebben, hoe rijker we ons voelen, maar meer geld in omloop betekent ook een grotere kans op inflatie. Hierdoor neemt de koopkracht van het geld af en worden vermogens ‘minder waard’. Het is de taak van de Nederlandsche Bank (DNB) en de Europese Centrale Bank (ECB) om de inflatie te beperken en er op toe te zien dat het op de financiële markten ordelijk verloopt. Dat dit niet altijd vanzelf gaat, hebben we gemerkt met de kredietcrisis in 2008. Banken gingen failliet en overheden voelden zich genoodzaakt om grote banken te steunen of over te nemen. Deze financiële crisis was het begin van een totale economische crisis waarbij zelfs landen failliet dreigden te gaan. Kortom: geld en banken beïnvloeden ons leven of we dit nu leuk vinden of niet. In deze lesbrief leer je er meer over. Monetaire Zaken is een keuzeonderwerp dat... --- ### Lesbrief Rekonomie Vwo (3e druk) - Published: 2022-12-20 - Modified: 2022-12-20 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-rekonomie-vwo-3e-druk/ Lesbrief Rekonomie (3e druk) In de lesbrief Rekonomie-vwo komen rekenvaardigheden, procenten, index­cijfers, renteberekeningen e. d. aan bod. Voor het vwo is een hoofdstuk toegevoegd over differentiëren. Deze lesbrief wordt ook digitaal aangeboden: digilesbrief Rekonomie-vwo https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Rekonomie-Vwo-3e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven --- ### Lesbrief Wereldeconomie
(3e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-wereldeconomie-3e-druk/ Lesbrief Wereldeconomie (3e druk) Nederland is een handelsland. De internationale handel is al eeuwenlang belangrijk voor onze economie. Landen handelen met elkaar omdat handel wederzijds voordeel oplevert. Door globalisering raken economieën steeds meer met elkaar verweven. Dat geldt niet alleen voor de handel, maar ook voor de internationale geldstromen op de kapitaalmarkten. Internationale economische samenwerking brengt landen nog dichter bij elkaar. In Europa heeft dat zelfs tot de invoering van een gemeenschappelijke munt geleid. Wisselkoersaanpassingen tussen de Europese munten behoren daarmee tot het verleden. In deze lesbrief leer je meer over internationale economische vraagstukken. Het eerste hoofdstuk gaat over het hoe en waarom van de internationale handel. Hierin wordt alleen schoolexamenstof behandeld. In hoofdstuk 2 komt de betalingsbalans aan bod en leer je hoe internationale geldstromen worden geregistreerd. In hoofdstuk 3 leer je alles over de wisselkoers. Hoofdstuk 4 gaat over de Europese muntunie en de rol van de overheidsfinanciën. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Wereldeconomie-3e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Internationale handel Door globalisering wordt de productie steeds meer over de wereld verspreid, waardoor de rol van internationale handel ook belangrijker wordt. De theorie van de comparatieve kostenverschillen bewijst dat alle landen voordeel kunnen behalen met internationale handel als zij zich specialiseren in die productie waarbij zij de laagste opofferingskosten hebben. Dit leidt tot een internationale arbeidsverdeling, waarbij productie zoveel mogelijk daar plaatsvindt waar dat relatief het goedkoopste is. Comparatieve kostenverschillen worden meestal veroorzaakt door verschillen in de beschikbare hoeveelheid arbeid en kapitaal en de hoogte van de totale factorproductiviteit. Als overheden... --- ### Lesbrief Economisch Beleid (1e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-economisch-beleid-1e-druk/ Lesbrief Economisch Beleid (1e druk) Economisch beleid is beleid waarbij overheden en centrale banken met allerlei maatregelen proberen de economie en daarmee de welvaart evenwichtig te laten groeien. In hoofdstuk 1 zien we hoe centrale banken de economische groei kunnen bevorderen door ervoor te zorgen dat het vertrouwen van het publiek in geld als algemeen aanvaard ruilmiddel zo hoog mogelijk blijft. De centrale banken voeren daartoe het monetaire beleid uit, waarbij vooral het rente-instrument gebruikt wordt om zo de inflatie te sturen. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens besproken hoe overheden met begrotingsbeleid economische groei kunnen bevorderen. Door aanpassingen in belastingen en overheidsuitgaven beïnvloeden overheden de bestedingen en daarmee de productie en de welvaart op korte termijn. In de hoofdstukken 3 en 4 wordt het IS-MB-GA-model besproken aan de hand waarvan een analyse kan worden gemaakt van oorzaken en gevolgen als een economie op korte termijn afwijkt van het langetermijnevenwicht. Ook kan aan de hand van dat model bekeken worden wat voor soort economisch beleid (begrotingsbeleid en/of monetair beleid) er gevoerd kan worden om onevenwichtigheden zo snel mogelijk te herstellen. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Economisch-Beleid-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Monetair Beleid Een centrale bank dient ervoor te zorgen dat het publiek vertrouwen in het geldstelsel behoudt, zodat het publiek geld steeds als algemeen aanvaard ruilmiddel, als oppotmiddel en als rekenmiddel zal blijven gebruiken. Om die taak uit te kunnen voeren, houdt een centrale bank financieel toezicht op banken en gebruikt zij het rentebeleid om de inflatie te stabiliseren. Banken moeten altijd geld... --- ### Lesbrief Welvaart
(1e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2025-02-21 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-welvaart-1e-druk/ Lesbrief Welvaart (1e druk) Nederland is een zeer welvarend land. Wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld? In deze lesbrief onderzoeken we wat welvaart precies inhoudt en hoe de welvaart vergroot kan worden. Een belangrijk deel van welvaartsgroei komt door economische groei, die we omschrijven als groei van het reële bruto binnenlands product (bbp). Groei van het reële bbp betekent dat er meer geproduceerd wordt en daarmee staan er meer goederen en diensten tot onze beschikking om onze behoeften mee te vervullen: de welvaart groeit. Op lange termijn wordt deze groei bepaald door de hoeveelheid en kwaliteit van arbeid en kapitaal, op korte termijn door de omvang van de bestedingen. De arbeidsmarkt wordt door zowel de lange als de korte termijn beïnvloed. Arbeid is namelijk een van de productiefactoren die de economische groei op lange termijn bepaalt, maar de omvang van de bestedingen bepaalt of er op korte termijn veel of weinig arbeid nodig is in het productieproces. Tenslotte wordt er aandacht geschonken aan het feit dat welvaart meer is dan alleen maar groei van het reële bbp. Er moet meer aandacht komen voor de ontwikkeling van de brede welvaart, waarbij er niet alleen naar de groei van het reële bbp wordt gekeken, maar ook naar zaken als vrije tijd, milieu en ongelijkheid. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Welvaart-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Het bbp De meest gebruikte maatstaf om economische groei te meten is de (procentuele) toename van het reële bruto binnenlands product (bbp). Hierbij wordt de groei van het nominale... --- ### Lesbrief Marktresultaat en Overheidsinvloed
(1e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2024-03-11 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-marktresultaat-en-overheidsinvloed-1e-druk/ Lesbrief Marktresultaat en Overheidsinvloed (1e druk) We verplaatsen ons elke dag. Ook onze goederen leggen een lange weg af voor wij ze in de winkel kunnen kopen. Infrastructuur en vervoer spelen een belangrijke rol in de economie. De overheid is zich daar terdege van bewust en laat haar invloed gelden in bijvoorbeeld de markt voor openbaar vervoer en bij de aanleg van wegen. Door sneller en goedkoper vervoer nemen transactiekosten af maar zijn we ook meer gaan reizen. Nieuw aanbod schept nieuwe vraag en leidt opnieuw tot overheidsingrijpen in de markt, bijvoorbeeld om vervuiling tegen te gaan. Marktwerking en overheidsingrijpen, ze horen bij elkaar. In deze lesbrief nemen we beide onder de loep en gebruiken de verschillende deelmarkten van de transportsector daarbij regelmatig als context. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Marktresultaat-en-Overheidsinvloed-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Economische doelmatigheid Marktwerking begint met keuzes maken, keuzes van consumenten en producenten. Ook overheden wegen kosten en baten af om tot maatschappelijk verantwoorden beslissingen te komen. Keuzes leiden tot ruiltransacties. Door een slimme keuze kunnen vragers en aanbieders surplus of ruilwinst behalen. Dit kan grafisch worden geanalyseerd met behulp van een marktgrafiek. Als de markt perfect werkt, is het surplus maximaal en noemen we de markt doelmatig. Een doelmatige markt is niet automatische het beste voor de maatschappij of voor onze welvaart. De overheid zal de afweging moeten maken of de doelmatigheid in een markt opweegt tegen de nadelen (zoals gebrek aan innovaties) op de lange of de korte termijn. links Surplus arceren bij volkomen concurrentie, Pareto-optimaliteit... --- ### Lesbrief Marktgedrag (1e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2023-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-marktgedrag-1e-druk/ Lesbrief Marktgedrag (1e druk) De lesbrief Marktgedrag gaat over de invloed die aanbieders hebben op de prijsvorming van hun product. De invloed op de prijsvorming is sterk afhankelijk van de mate van concurrentie. Hoe sterk de concurrentie is, hangt af van het aantal aanbieders en de aard van het product. Afhankelijk daarvan onderscheiden we vier marktvormen: volledige mededinging, monopolie, monopolistische concurrentie en oligopolie. Bij elk van deze marktvormen zien we een eigen marktgedrag en marktresultaat. Marktgedrag is de strategie die een onderneming kiest in de concurrentiestrijd met andere ondernemingen. Bij oligopolie wordt het marktgedrag verder uitgediept met speltheorie. Marktvorm en marktgedrag samen leiden tot een bepaald marktresultaat: de hoogte van de tot stand gekomen prijzen, de omvang en kwaliteit van de productie en de hoogte van de winst. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Marktgedrag-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Overgeleverd aan de markt Volkomen concurrentie Een markt van volkomen concurrentie of volledige mededinging kenmerkt zich door: • een groot aantal vragers en aanbieders: een individuele producent of consument heeft geen invloed op de prijs omdat hij maar een zeer klein marktaandeel heeft; • een homogeen product: voor de consument zijn alle exemplaren van het product identiek; • transparante (doorzichtige) markt: vragers naar en aanbieders van het product zijn volledig geïnformeerd over de aard van het product en de prijs waartegen het wordt verhandeld; • vrije toe- en uittreding: er zijn geen belemmeringen om tot een markt toe te treden of eruit te stappen. Bovengenoemde kenmerken komen in de praktijk nooit allemaal tegelijk voor.... --- ### Lesbrief Vraag en Aanbod (3e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2023-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-vraag-en-aanbod-3e-druk/ Lesbrief Vraag en Aanbod (3e druk) Elke markt bestaat uit een vraagkant en een aanbodkant. Deze lesbrief geeft een overzicht van verschillende soorten markten. De kledingmarkt is een voorbeeld van een goederenmarkt. Eerst belichten we de vraagkant, dat is de kopers kant. We onderzoeken het gedrag van consumenten bij het kopen van een spijkerbroek. Waar letten zij op bij de aankoop? Bij de aanbodkant is het belangrijk te weten waarvan die afhankelijk is. Spijkerbroeken kunnen pas worden aangeboden (of verkocht), als ze gefabriceerd zijn. Deze productie gaat gepaard met kosten. Opbrengsten en kosten bepalen het resultaat: winst of verlies. Die informatie staat in de resultatenrekening van een bedrijf. De balans biedt inzicht in de omvang en samenstelling van de productiemiddelen en bezittingen van een bedrijf en hoe die zijn gefinancierd: met eigen geld of geleend geld. Geleend geld is een schuld die terugbetaald moet worden. Vervolgens worden vraag en aanbod met elkaar geconfronteerd. Het marktmechanisme zorgt voor een prijs, waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn en er een marktevenwicht ontstaat. Maar vraag en aanbod kunnen aan veranderingen onderhevig zijn en dat heeft effect op de prijs. Tot slot bekijken we twee andere soorten markten: de arbeidsmarkt en de vermogensmarkt. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Vraag-en-Aanbod-3e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Markten Bij een markt denk je vaak aan een weekmarkt of veiling. Dat zijn concrete markten. Op een concrete markt komen vragers en aanbieders op bepaalde tijden direct met elkaar in contact. Bij een abstracte markt gaat het om het geheel... --- ### Lesbrief Levensloop (5e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2024-11-15 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-levensloop-5e-druk/ Lesbrief Levensloop (5e druk) De lesbrief Levensloop gaat over de keuzes die iedereen in alle fases van zijn levensloop opnieuw moet maken. Mensen wegen voortduren alternatieven tegen elkaar af en maken keuzes. Het probleem is dat je niet alles kunt wat je zou willen. Tijd en middelen zijn beperkt en dwingen ons tot keuzes. Sommige keuzes zijn van invloed op je verdere levensloop, andere beslissingen zijn minder ingrijpend. Het eerste hoofdstuk gaat over budgetten en wat je er voor kunt kopen. Andermans keuzes kunnen invloed hebben op jouw beslissing. Daarom leer je in het eerste hoofdstuk ook de basis van de speltheorie. Het tweede hoofdstuk gaat over je eerste eigen geld, de (her)verdeling van inkomens, ruilen over de tijd en de keuze tussen werken of doorleren. Hoofdstuk drie duikt in de wereld van transacties en verzekeringen. Ook de collectieve verzekeringen en de zorgverzekering komen aan bod. Hoofdstuk vier gaat over inkomen en belasting. De heffingen op inkomen, de vermogensrendementsheffing en de herverdeling door de overheid worden daarbij ook behandeld. In hoofdstuk vijf is er aandacht voor huishoudens. Wat zijn de gevolgen van de keuze voor een huurhuis of een koophuis en hoe is de taakverdeling binnen het huishouden? Verschillende vormen van inkomen op je oude dag komen aan de orde in hoofdstuk zes. Met behulp van pensioen en AOW wordt het kapitaaldekkingsstelsel en omslagstelsel uiteengezet. Ruil en solidariteit tussen de generaties en de demografische veranderingen komen in hoofdstuk zeven aan bod. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Levensloop-5e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Keuzes... --- ### Lesbrief Ongelijkheid havo/vwo
(1e en 2e druk) - Published: 2022-12-13 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-ongelijkheid-havo-vwo-1e-druk/ Lesbrief Ongelijkheid havo/vwo (1e en 2e druk) De keuzelesbrief Ongelijkheid gaat dieper in op arm en rijk, op ongelijkheid in inkomen en ongelijkheid in vermogen. We behandelen de begrippen inkomen en vermogen om vervolgens te kijken naar verschillende manieren om inkomensongelijkheid en vermogensongelijkheid te meten. Ook gaan we in op de oorzaken en gevolgen van (toenemende) ongelijkheid. Tot slot behandelen we de ideeën van Thomas Piketty, een Franse econoom, die in 2013 een geruchtmakend boek publiceerde over kapitaal, inkomen en ongelijkheid. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Ongelijkheid-HavoVwo-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Ongelijkheid in inkomen en vermogen Er is verschil tussen inkomen en vermogen: vermogen bestaat uit bezittingen minus schulden. Het is een voorraadgrootheid: je kunt het op een moment meten. Spaargeld, aandelen en onroerend goed zijn voorbeelden van vermogen. Inkomen is een stroomgrootheid: je meet het over een periode. Vormen van primair inkomen zijn loon, pacht, huur, rente en winst. Nederland kent een progressief belastingstelsel waarin de hogere inkomens relatief veel belasting betalen en omdat er een sociaal vangnet is in de vorm van uitkeringen, is de secundaire inkomensverdeling minder scheef dan de primaire inkomensverdeling. Door herverdeling van het inkomen door de overheid kunnen inkomensverschillen in verhouding kleiner of groter worden. Als de inkomensverschillen door de herverdeling in verhouding kleiner worden, heet dat nivellering. Bij nivellering wordt de inkomensverdeling minder scheef of gelijker. De lorenzcurve ligt dan dichter bij de diagonaal. Als de inkomensverschillen in verhouding groter worden, heet dat denivellering. Bij denivellering wordt de inkomensverdeling schever of ongelijker. Er zijn verschillende... --- ### Lesbrief Keuzegedrag
(1e druk) - Published: 2022-12-08 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-keuzegedrag-1e-druk/ Lesbrief Keuzegedrag (1e druk) De keuzelesbrief Keuzegedrag laat zien dat consumenten minder rationeel hun keuzes maken dan zij zelf denken. Verschillende marktstrategieën die bedrijven toepassen om de consument te verleiden komen aan de orde. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/03/24-LWEO-Economie-havo-Keuzegedrag-Online-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Zijn bedrijven slimmer dan consumenten? Als consument maken mensen veel keuzes. Ze denken dat ze gedegen en afgewogen beslissingen nemen, maar bedrijven weten wel beter. Bedrijven proberen mensen te verleiden om meer producten of een duurder product te kopen. Bedrijven weten dat consumenten eerder bereid zijn iets te kopen als ze een product al hebben vastgehouden en dat ze enthousiast worden van iets dat gratis is. Bedrijven verkopen daardoor meer. Deze verleidingen worden marketingstrategie genoemd. links Verschillende soorten marketing (www. infonu. nl) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWtldXowMTAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iNjUwIiBmcmFtZWJvcmRlcj0ibm8iIHNjcm9sbGluZz0iTk8iPgpKZSBicm93c2VyIG9uZGVyc3RldW50IGdlZW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUyBvZiBkZSBpbnN0ZWxsaW5nZW4gdmVyaGluZGVyZW4gaGV0IHRvbmVuIHZhbiBJTkxJTkUgRlJBTUVTLgo8L2lmcmFtZT4= Hoofdstuk 2 Economische kennis door experimenten Gedragseconomie houdt zich bezig met psychologische aspecten van de economie. Gedragseconomen gaan ervan uit dat mensen niet rationeel zijn. Veel van hun bevindingen halen gedragseconomen uit experimenten: in gecontroleerde situaties worden mensen gevraagd om bepaalde keuzes te maken. Bij experimenten naar motivatie en waardering van werk meten gedragseconomen hoe lang en onder welke voorwaarden mensen door willen gaan met bepaalde taken en kunnen daardoor uitspraken doen over wat mensen motiveert om te werken. Dat blijkt niet alleen vanwege de financiële beloning, maar ook om erkenning en sociale gronden. links Verliesaversie (video 2 min. ) Verliesaversie (www. dbgedrag. nl) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAyPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWtldXowMTAyJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iNjAwIiBmcmFtZWJvcmRlcj0ibm8iIHNjcm9sbGluZz0iTk8iPgpKZSBicm93c2VyIG9uZGVyc3RldW50IGdlZW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUyBvZiBkZSBpbnN0ZWxsaW5nZW4gdmVyaGluZGVyZW4gaGV0IHRvbmVuIHZhbiBJTkxJTkUgRlJBTUVTLgo8L2lmcmFtZT4= Hoofdstuk 3 De overheid en gedragseconomie Overheden van verschillende landen beginnen gedragseconomie te erkennen als hulpmiddel binnen hun beleid. Ook... --- ### Lesbrief Werk en Werkloosheid
(2e druk) - Published: 2022-12-08 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-werk-en-werkloosheid-2e-druk/ Lesbrief Werk en Werkloosheid (2e druk) De lesbrief Werk en Werkloosheid is een keuzelesbrief en gaat over arbeidsparticipatie, arbeidsvoorwaarden, de koopkracht van het inkomen, prijscompensatie, lonen, verschillende soorten werkloosheid, arbeidsmigratie en over de kansen op de arbeidsmarkt. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/03/23-LWEO-Economie-havo-Werk-en-Werkloosheid-Online-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Werken of vrije tijd? De werkgelegenheid kan worden gemeten in personen en in arbeidsjaren (= aantal volledige banen van 38 uur per week). Omdat een gedeelte van alle personen in deeltijd werkt, is het aantal volledige banen kleiner dan de werkgelegenheid in personen. De werkgelegenheid in arbeidsjaren noemen we ook wel het arbeidsvolume. De p/a ratio geeft de verhouding weer tussen het aantal werkzame personen en het aantal arbeidsjaren. Het geeft aan hoeveel personen nodig zijn om 1 volledige baan in te vullen. aantal personen met een baan p/a-ratio = ———————————————————————— totaal aantal arbeidsjaren De p/a ratio wordt hoger naarmate er meer in deeltijd wordt gewerkt. De mensen tussen de 15 en 75 jaar vormen de potentiële beroepsbevolking, ook wel de beroepsgeschikte bevolking genoemd. De beroepsbevolking bestaat uit alle mensen die werken en werkloos zijn. De werkgelegenheid bestaat uit alle mensen die in loondienst werken en alle zelfstandigen. Door de beroepsbevolking uit te drukken in een percentage van de potentiële beroepsbevolking vinden we de bruto participatiegraad, ook wel deelnemingspercentage genoemd. werkzame + werkloze beroepsbevolking Bruto participatiegraad = —————————————————–——————––——————– x 100% potentiële beroepsbevolking Door alleen de werkzame beroepsbevolking uit te drukken in een percentage van de potentiële bevolking vinden we de netto participatiegraad. werkzame beroepsbevolking Netto... --- ### Lesbrief Conjunctuur
(1e druk) - Published: 2022-12-08 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-conjunctuur-1e-druk/ Lesbrief Conjunctuur (1e druk) In de keuzelesbrief Conjunctuur wordt aandacht besteed aan de klassieke en keynesiaanse zienswijze op het ontstaan en oplossen van werkloosheid. Aan de hand van een keynesiaans model maak je een analyse van een gesloten economie. Deze lesbrief is vooral geschikt voor leerlingen met een exact profiel. links Conjuncturele ontwikkeling (video 15 min. ) Conjunctuurklok (video 3 min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Conjunctuur-1e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Conjunctuurschommelingen De totale bestedingen, ook wel effectieve vraag (EV) genoemd, zijn de bestedingen die gedaan worden door gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland. De productiecapaciteit van een land geeft aan hoeveel een land maximaal kan produceren in een jaar. Als de totale bestedingen of EV kleiner zijn dan de productiecapaciteit is er onderbesteding, als de totale bestedingen groter zijn dan de productiecapaciteit is er overbesteding, als ze gelijk zijn aan de productiecapaciteit is er bestedingsevenwicht. Overbesteding en onderbesteding wisselen elkaar in de loop van de tijd af. De productiecapaciteit groeit in de loop van de tijd heel langzaam. De gemiddelde groei over een langere periode heet de trendmatige groei. De effectieve vraag slingert om deze trendmatige groei, soms erboven soms eronder. We noemen dit een conjunctuurgolf. PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWNvbmowMTAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMTMwMCIgZnJhbWVib3JkZXI9Im5vIiBzY3JvbGxpbmc9Ik5PIj4KSmUgYnJvd3NlciBvbmRlcnN0ZXVudCBnZWVuIElOTElORSBGUkFNRVMgb2YgZGUgaW5zdGVsbGluZ2VuIHZlcmhpbmRlcmVuIGhldCB0b25lbiB2YW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUy4KPC9pZnJhbWU+ Hoofdstuk 2 Twee visies Visie 1: Klassieken: loon = kosten Visie 2: Keynes(ianen): loon = koopkracht De Klassieken Het prijs- of marktmechanisme zorgt automatisch voor evenwicht tussen vraag en aanbod op de markt. Als bedrijven met voorraden blijven zitten, gaan de prijzen omlaag en wordt er meer verkocht. Als de vraag groter is dan... --- ### Lesbrief Geldzaken (2e druk) - Published: 2022-12-08 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-geldzaken-2e-druk/ Lesbrief Geldzaken (2e druk) Wat weet je van geld? Dat het plezierig is als je er veel van hebt. Dat je er dagelijks mee omgaat en dat je het steeds minder op zak hebt, want in plaats van geld gebruik je steeds vaker je pinpas of je telefoon om te betalen. Sommigen zien geld als de wortel van alle kwaad, als het slijk der aarde. Maar economen zijn zich ervan bewust dat het wel heel lastig wordt om te ruilen zonder geld. En zonder ruil geen arbeidsverdeling en zonder arbeidsverdeling geen moderne producten, zoals iPads, smartphones en laptops. links Money as Dept (video 10 min. ) Prijsstabiliteit ECB (video 8 min. ) Geldschepping (video 3 min. ) De dag dat de dollar valt (video 50 min. ) The History of Money (video 11 min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/03/21-LWEO-Economie-havo-Geldzaken-Online-website. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Wat is geld? Geld vervult de functies van rekeneenheid, ruilmiddel (betaalmiddel) en spaarmiddel. Munten en bankbiljetten worden chartaal geld genoemd. Het zijn wettige betaalmiddelen die algemeen geaccepteerd zijn. Giraal geld is geld dat op een bankrekening (betaalrekening, rekening-courant) staat. Omdat giraal geld niet tastbaar is wordt het ook wel onstoffelijk geld genoemd. De maatschappelijke geldhoeveelheid is al het chartale en girale geld in handen van het publiek. Met spaargeld kun je niet betalen, dus hoort het niet bij de maatschappelijke geldhoeveelheid. Door technologische ontwikkelingen doen nieuwe betaalmethoden hun intrede. links Euromunten en eurobankbiljetten (video 5 min. ) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWdlbGQwMjAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMTAwMCIgZnJhbWVib3JkZXI9Im5vIiBzY3JvbGxpbmc9Ik5PIj4KSmUgYnJvd3NlciBvbmRlcnN0ZXVudCBnZWVuIElOTElORSBGUkFNRVMgb2YgZGUgaW5zdGVsbGluZ2VuIHZlcmhpbmRlcmVuIGhldCB0b25lbiB2YW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUy4KPC9pZnJhbWU+ Hoofdstuk 2 Waar komt geld vandaan? Op een gegeven... --- ### Lesbrief Rekonomie (3e druk) - Published: 2022-12-08 - Modified: 2022-12-08 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-rekonomie-3e-druk/ Rekonomie (3e druk) In de lesbrief Rekonomie komen rekenvaardigheden, procenten, index­cijfers, renteberekeningen e. d. aan bod. Deze lesbrief wordt ook digitaal aangeboden: digilesbrief Rekonomie https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Rekonomie-Havo-3e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven --- ### Lesbrief Society (6e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-society-6e-druk/ Lesbrief Society (6e druk) In this lesson we devote attention to the importance of the export for the Dutch economy, the Netherlands as a member of the European Union (EU) and the Monetary Union (EMU), exchange rates and international trade. Further, the role of the government as a producer of goods and services, as an employer and as an income distributor will be discussed. Finally, the circular economy will come up for discussion. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Society-6e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Chapter 1 The Netherlands and the world Traditionally, the Netherlands has been strongly oriented towards foreign countries. As the Netherlands is a small country, it has to rely on foreign countries for many of its products. Still, there are also products which the Netherlands can make itself and which yet come from abroad. This is to do with costs. It is smarter to import products from other countries that can be produced more cheaply there and to apply yourself as a country to products which you can produce more cheaply yourself. We call this international division of labour. It means that each country applies itself to making the products for which it has a competitive advantage. There are a number of factors involved in this: • natural circumstances; • wage costs; • the infrastructure; • historical circumstances. The countries of the European Union are the main trading partners of the Netherlands. links International trade (video 5 min. ) Why was the EU established? (video 5 min. ) PGg0Pkdsb3NzYXJ5IGNoYXB0ZXIgMTwvaDQ+CjxpZnJhbWUgaWQ9ImJlZ3JpcGxpanN0IiBzcmM9Imh0dHBzOi8vdG9vbGJvb2tzLm15c2FmZXR5c2l0ZS5ubC9CZW5ML2JlZ3JpcGxpanN0X29wZW5zaXRlLmFzcHg/bGRocD1zb2NpMDYwMSZhbXA7Zmh2PWYiIHdpZHRoPSIxMDAlIiBoZWlnaHQ9IjEwMDAiIGZyYW1lYm9yZGVyPSJubyIgc2Nyb2xsaW5nPSJOTyI+CkplIGJyb3dzZXIgb25kZXJzdGV1bnQgZ2VlbiBJTkxJTkUgRlJBTUVTIG9mIGRlIGluc3RlbGxpbmdlbiB2ZXJoaW5kZXJlbiBoZXQgdG9uZW4gdmFuIElOTElORSBGUkFNRVMuCjwvaWZyYW1lPg== Extra exercises chapter... --- ### Lesbrief Buying and Working (3e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-buying-and-working-3e-druk/ Lesbrief Buying and Working (3e druk) Economics are about the behaviour of people, so about matters that you can see in your own environment. In the subject of economics a household is every unit which independently makes economic decisions. Such economic decisions often involve making choices. You can choose what kind of work you want to do, how long you want to work, what you do with your leisure time, what you buy with your money or how much money you want to save every month. This lesson deals with a number of different concepts that are related to that. Among other things you will learn how to calculate with percentages, how to budget and how you can save and borrow. And what is the difference between having an enterprise of your own and working for a boss? https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Buying-and-Working-3e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Chapter 1 Budgeting for everybody Youngsters often receive money from different sources, for which they sometimes have to do something in return, by means of a sideline, and which they sometimes get for free, like pocket money. When spending that money, they need to make choices. Drawing up a good budget, in which the expected income and the expected expenses are placed side by side, can help in this selection process. In a budget, different kinds of expenses are distinguished: household expenses, fixed charges and reserve expenses. After a budget has been drawn up, it becomes clear whether a surplus of money or a deficit can... --- ### Lesbrief De Samenleving
(6e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-de-samenleving-6e-druk/ Lesbrief De Samenleving (6e druk) In deze lesbrief wordt aandacht besteed aan het belang van de export voor de Nederlandse economie, Nederland als lid van de Europese Unie (EU) en de Monetaire Unie (EMU), wisselkoersen en internationale handel. Verder komt de rol van de overheid als producent van goederen en diensten, als werkgever en als inkomensverdeler aan bod. Tenslotte komt de circulaire economie aan de orde. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/11/website-De-Samenleving-2022. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Nederland en de wereld Van oudsher is Nederland sterk gericht op het buitenland. Omdat Nederland een klein land is, is het voor veel producten aangewezen op het buitenland. Maar er zijn ook producten die Nederland wel zelf kan maken en die toch uit het buitenland komen. Dit heeft te maken met kosten. Het is slimmer om producten die in andere landen goedkoper gemaakt worden uit die landen in te voeren en je als land toe te leggen op producten die je goedkoper kunt produceren. Dit noemen we internationale arbeidsverdeling. Dit wil zeggen dat elk land zich toelegt op het maken van die producten waar zij een concurrentievoordeel in heeft. Hierbij spelen een aantal factoren een rol zoals: • de natuurlijke omstandigheden; • de loonkosten; • de infrastructuur; • historische omstandigheden. De landen van de Europese Unie zijn de belangrijkste handelspartners van Nederland. links Internationale handel (video 5 min. ) Waarom is de EU opgericht? (video 5 min. ) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPXNhbWUwNjAxJmFtcDtmaHY9ZiIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMTUwMCIgZnJhbWVib3JkZXI9Im5vIiBzY3JvbGxpbmc9Ik5PIj4KSmUgYnJvd3NlciBvbmRlcnN0ZXVudCBnZWVuIElOTElORSBGUkFNRVMgb2YgZGUgaW5zdGVsbGluZ2VuIHZlcmhpbmRlcmVuIGhldCB0b25lbiB2YW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUy4KPC9pZnJhbWU+ Extra oefenopgaven hoofdstuk 1 (in Word) Hoofdstuk 2 De overheid om ons heen De overheid bemoeit zich... --- ### Lesbrief Kopen en Werken (3e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-kopen-en-werken-3e-druk/ Lesbrief Kopen en Werken (3e druk) Economie gaat over gedrag van mensen, dus over zaken die je in je eigen omgeving kunt zien. Bij het vak economie is een huishouden elke eenheid die zelfstandig economische beslissingen neemt. Bij economische beslissingen gaat het vaak om het maken van keuzes. Je kunt kiezen wat voor soort werk je wilt doen, hoelang je wilt werken, wat je met je vrije tijd doet, wat je koopt met je geld of hoeveel geld je maandelijks wilt sparen. In deze lesbrief komen verschillende begrippen die daar mee te maken hebben aan de orde. Je leert onder andere rekenen met procenten, budgetteren en hoe je kunt sparen en lenen. En wat is het verschil tussen een eigen bedrijf hebben en werken voor een baas? https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/11/website-Kopen-en-Werken-2022. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Begroten voor iedereen Jongeren ontvangen vaak geld uit verschillende bronnen, waar ze soms wel een tegenprestatie voor moeten leveren (bijbaan) en soms niet(zakgeld). Bij de besteding van dat geld moeten ze keuzes maken. Het maken vaneen goede begroting, waarin de verwachte inkomsten en de verwachte uitgaven tegenover elkaar staan, kan bij dit keuzeproces helpen. Hierbij worden verschillende soorten uitgaven onderscheiden: huishoudelijke uitgaven, vaste lasten en reserveringsuitgaven. Na het maken van de begroting wordt het duidelijk of er naar verwachting in de komende periode geld over is of geldtekort. Bij een tekort op de begroting moeten er maatregelen genomen worden,zoals bezuinigen op de uitgaven, zorgen voor extra inkomen of geld lenen. Als er geld over is,... --- ### Lesbrief Samen Leven (6e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-samen-leven-6e-druk/ Lesbrief Samen Leven (6e druk) In deze derde lesbrief wordt aandacht besteed aan het belang van de export voor de Nederlandse economie, Nederland als lid van de Europese Unie (EU) en de Monetaire Unie (EMU), wisselkoersen en internationale handel. Verder komt de rol van de overheid als producent van goederen en diensten, als werkgever en als inkomensverdeler aan bod. Tenslotte komt de circulaire economie aan de orde. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Samen-Leven-6e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Nederland en de wereld Van oudsher is Nederland sterk gericht op het buitenland. Omdat Nederland een klein land is, is het voor veel producten aangewezen op het buitenland. Maar er zijn ook producten die Nederland wel zelf kan maken en die toch uit het buitenland komen. Dit heeft te maken met kosten. Het is slimmer om producten die in andere landen goedkoper gemaakt worden uit die landen in te voeren en je als land toe te leggen op producten die je goedkoper kunt produceren. Dit noemen we internationale arbeidsverdeling. Dit wil zeggen dat elk land zich toelegt op het maken van die producten waar zij een concurrentievoordeel in heeft. Hierbij spelen een aantal factoren een rol zoals: • de natuurlijke omstandigheden; • de loonkosten; • de infrastructuur; • historische omstandigheden. De landen van de Europese Unie zijn de belangrijkste handelspartners van Nederland. links Redenen voor import en export (video 5½ min. ) Waarom is de EU opgericht (video 5½ min. ) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IEhvb2Zkc3R1ayZuYnNwOzE8L2g0Pgo8aWZyYW1lIGlkPSJiZWdyaXBsaWpzdCIgc3JjPSJodHRwczovL3Rvb2xib29rcy5teXNhZmV0eXNpdGUubmwvQmVuTC9iZWdyaXBsaWpzdF9vcGVuc2l0ZS5hc3B4P2xkaHA9c2FsZTA2MDEmYW1wO2Zodj1mIiB3aWR0aD0iMTAwJSIgaGVpZ2h0PSI2MDAiIGZyYW1lYm9yZGVyPSJubyIgc2Nyb2xsaW5nPSJOTyI+CkplIGJyb3dzZXIgb25kZXJzdGV1bnQgZ2VlbiBJTkxJTkUgRlJBTUVTIG9mIGRlIGluc3RlbGxpbmdlbiB2ZXJoaW5kZXJlbiBoZXQgdG9uZW4gdmFuIElOTElORSBGUkFNRVMuCjwvaWZyYW1lPg== Hoofdstuk 2 De overheid om ons heen De overheid bemoeit zich op allerlei... --- ### Lesbrief Kiezen en Werken (6e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-kiezen-en-werken-6e-druk/ Lesbrief Kiezen en Werken (6e druk) In deze tweede lesbrief verdiepen we ons verder in de vakken economie en bedrijfseconomie. Hopelijk heb je in de eerste lesbrief ontdekt dat beide vakken gaan over de dagelijkse dingen om je heen. De titel van deze lesbrief geeft weer waar we de komende tijd mee bezig zullen zijn, met werken en de keuzes die daarbij gemaakt moeten worden. In je dagelijkse leven spelen werken en kiezen een belangrijke rol. Als scholier maak je al keuzes met betrekking tot wel of niet (on)betaald werken. Later moet je kiezen of je bij een baas gaat werken of een eigen bedrijf begint. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Kiezen-en-Werken-6e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 De verdeling van het inkomen De meeste mensen ontvangen een vorm van inkomen. Dat kan primair inkomen of overdrachtsinkomen zijn of een combinatie van beiden. Tel je alle primaire inkomens van een land bij elkaar op, dan krijg je het nationaal inkomen van een land. Primaire inkomens worden verdiend doordat mensen productiefactoren (arbeid, natuur, kapitaal en ondernemerschap) die zij bezitten in gaan zetten in het productieproces. Het geld dat vervolgens met dat productieproces wordt verdiend, wordt verdeeld over de eigenaars van de ingezette productiefactoren in de vorm van loon, pacht, huur, rente en winst. Van de primaire inkomens moet een deel worden afgestaan aan de overheid, die een gedeelte daarvan weer uitkeert als overdrachtsinkomen aan de mensen die geen of onvoldoende primair inkomen ontvangen om in hun levensonderhoud te voorzien. Niet iedereen verdient evenveel. Hoe groot... --- ### Lesbrief Jonge Consumenten
(7e druk) - Published: 2022-12-05 - Modified: 2023-12-07 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-jonge-consumenten-7e-druk/ Lesbrief Jonge Consumenten (7e druk) Dit is de eerste van drie lesbrieven over economie en bedrijfseconomie. Beiden zijn nieuwe vakken voor jullie. Veel zaken die je in de lesbrieven tegen zult komen zijn niet nieuw voor je. Economie gaat over het gedrag van mensen en bedrijfseconomie vooral over het gedrag van bedrijven, dus over zaken die je in je eigen omgeving kunt zien. Bij het vak economie is een huishouden elke eenheid die zelfstandig economische beslissingen neemt. Bij economische beslissingen gaat het vaak om het maken van keuzes. Je kunt kiezen wat voor soort werk je wilt doen, hoelang je wilt werken, wat je met je vrije tijd doet, wat je koopt met je geld of hoeveel geld je maandelijks wilt sparen. In deze lesbrief komen verschillende begrippen die daar mee te maken hebben aan de orde. Je leert onder andere rekenen met procenten, budgetteren en hoe je kunt sparen en lenen. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Jonge-Consumenten-7e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Begroten Jongeren ontvangen vaak geld uit verschillende bronnen, waar ze soms wel een tegenprestatie voor moeten leveren (bijbaan) en soms niet (zakgeld). Bij de besteding van dat geld moeten ze keuzes maken. Het maken van een goede begroting, waarin de verwachte inkomsten en de verwachte uitgaven tegenover elkaar staan, kan bij dit keuzeproces helpen. Hierbij worden verschillende soorten uitgaven onderscheiden: huishoudelijke uitgaven, vaste lasten en reserveringsuitgaven. Na het maken van de begroting wordt het duidelijk of er naar verwachting in de komende periode geld over is of geld tekort. Bij... --- ### Over de LWEO - Published: 2022-09-29 - Modified: 2023-02-01 - URL: https://lweo.nl/over-de-lweo/ De LWEO Sinds 1982 geeft de LWEO lesmethodes economie uit. Onze schrijvers Al onze schrijvers staan voor de klas. --- ### Nieuws - Published: 2022-09-26 - Modified: 2023-01-31 - URL: https://lweo.nl/nieuws/ Economie Nieuws Bedrijfseconomie Nieuws Nieuwsbrieven Economie en Bedrijfseconomie --- ### Leerlingen Economie - Published: 2022-09-21 - Modified: 2023-02-01 - URL: https://lweo.nl/leerling-economie/ Materiaal voor leerlingen economie OnderbouwHavo en VwoHavoBovenbouwVwo Bovenbouw Terug naar leerlingenmateriaal --- ### Inloggen digitaal materiaal - Published: 2022-09-21 - Modified: 2024-01-23 - URL: https://lweo.nl/inloggen-digitaal/ Kies je digitale methode Log je normaal in via een ELO? Gebruik dan de onderstaande links niet. LWEOplus Economie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo BEplus Bedrijfseconomie Bovenbouw Havo en Vwo Adapt(ief) Economie en Bedrijfseconomie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo --- ### Leerlingen Bedrijfseconomie vwo - Published: 2022-09-21 - Modified: 2024-09-03 - URL: https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie-vwo/ Casus en opdrachten Case 4. 1 Annuïteitenhypotheek Case 4. 2 Plentium Case 5. 1 ICT case Meubelzaak De Kast Case 1. 1 Beleggen op de beurs Case 1. 1 Gevoeligheidsanalyse ncw Opdracht 5. 2 Het Rekenwonder 8e druk Opdracht 3. 1 Opdracht 4. 1 Opdracht 4. 9 Opdracht 4. 14 Opdracht 5. 1 Opdracht 6. 1 Opdracht 7. 1 Olivier Spruitje - Versie 01 Olivier Spruitje - Versie 02 Olivier Spruitje - Versie 03 Olivier Spruitje - Versie 04 Olivier Spruitje - Versie 05 Kees in Zaken - Versie 01 Kees in Zaken - Versie 02 Kees in Zaken - Versie 03 Het Rekenwonder 7e druk Opdracht 12 Opdracht 14 Opdracht 22 Opdracht 26 Opdracht 27 Opdracht 30 Opdracht 39 Opdracht 59 Spruitje - Versie 01 Spruitje - Versie 02 Spruitje - Versie 03 Spruitje - Versie 04 Spruitje - Versie 05 Kees in Zaken - Versie 01 Kees in Zaken - Versie 02 Kees in Zaken - Versie 03 Kees in Zaken - Versie 04 Ruiten Aas - Versie 01 Ruiten Aas - Versie 02 Ruiten Aas - Versie 03 Terug naar leerlingen Bedrijfseconomie --- ### Leerlingen Bedrijfseconomie havo - Published: 2022-09-21 - Modified: 2024-11-25 - URL: https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie-havo/ Casus en opdrachtenCase 4. 2 AnnuïteitenhypotheekCase 6. 1 Beleggen op de beurs Case 4. 2 Annuïteitenhypotheek Case 4. 2 Plentium Case 5. 1 ICT case Meubelzaak De Kast Case 1. 1 Beleggen op de beurs Opdracht 5. 2 Het Rekenwonder 8e druk Opdracht 3. 1 Opdracht 4. 1 Opdracht 4. 9 Opdracht 4. 14   Opdracht 5. 1 Opdracht 6. 1 Opdracht 7. 1 Olivier Spruitje - Versie 01 Olivier Spruitje - Versie 02 Olivier Spruitje - Versie 03 Olivier Spruitje - Versie 04 Olivier Spruitje - Versie 05 Bertrand - Versie 01 Bertrand - Versie 02 Bertrand - Versie 03 Bertrand - Versie 04 Kees in Zaken - Versie 01 Kees in Zaken - Versie 02 Kees in Zaken - Versie 03 Het Rekenwonder 7e druk Opdracht 12 Opdracht 14 Opdracht 22 Opdracht 26 Opdracht 27 Opdracht 30 Opdracht 39 Opdracht 59 Spruitje - Versie 01 Spruitje - Versie 02 Spruitje - Versie 03 Spruitje - Versie 04 Spruitje - Versie 05 Bertrand - Versie 01 Bertrand - Versie 02 Bertrand - Versie 03 Bertrand - Versie 04 Kees in Zaken - Versie 01 Kees in Zaken - Versie 02 Kees in Zaken - Versie 03 Kees in Zaken - Versie 04 Terug naar leerlingen Bedrijfseconomie --- ### Leerlingen Economie Onderbouw - Published: 2022-09-21 - Modified: 2023-06-12 - URL: https://lweo.nl/leerling-economie-onderbouw/ Lesbrieven tweede klas Lesbrieven derde klas Extra Onderbouw Terug naar leerlingen Economie --- ### Leerlingen Economie Vwo Bovenbouw - Published: 2022-09-21 - Modified: 2025-02-06 - URL: https://lweo.nl/leerling-economie-bovenbouw-vwo/ Lesbrieven Vwo Extra Vwo Keuzeonderwerpen Vwo Voorgaande drukken Vwo Terug naar leerlingen Economie --- ### Lesbrief Verdienen en Uitgeven (5e druk) - Published: 2022-09-21 - Modified: 2024-03-21 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-verdienen-en-uitgeven-5e-druk/ Verdienen en Uitgeven (5e druk) De lesbrief Verdienen en Uitgeven opent met een hoofdstuk over hoe Natascha een inkomen verdient met haar naaiatelier. Ook het inkomen van een land en het meten van de welvaart komt aan bod. In hoofdstuk 2 wordt de economische kringloop uitgelegd. De structuur van de economie is onderwerp van hoofdstuk drie. In dit hoofdstuk ook aandacht voor de economische groeiverschillen tussen de landen in de wereld. In het vierde en laatste hoofdstuk staat de conjunctuur en het anticyclisch begrotingsbeleid van de overheid centraal. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Verdienen-en-Uitgeven-5e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Welvaart Het reëel bbp per hoofd van de bevolking wordt vaak gebruikt om de welvaart tussen landen te vergelijken, hoewel deze maatstaf veel nadelen heeft. Deze maatstaf houdt bijvoorbeeld geen rekening met inkomensongelijkheid of met de gevolgen van productie voor het milieu. links Waarom is het bruto binnenlands product gelijk aan het bruto binnenlands inkomen (video 8 min. ) Toegevoegde waarde en nationaal product en nationaal inkomen (video 8 min. ) CBS legt economische groei uit (video 7 min. ) De toegevoegde waarde (video 6 min. ) Nominaal bbp, reëel bbp, inkomen, welvaart (uitlegvideo 11 min. ) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPXZlbnUwNTAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMTIwMCIgZnJhbWVib3JkZXI9Im5vIiBzY3JvbGxpbmc9Ik5PIj4KSmUgYnJvd3NlciBvbmRlcnN0ZXVudCBnZWVuIElOTElORSBGUkFNRVMgb2YgZGUgaW5zdGVsbGluZ2VuIHZlcmhpbmRlcmVuIGhldCB0b25lbiB2YW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUy4KPC9pZnJhbWU+ Extra oefenopgaven hoofdstuk 1 (in Word) Hoofdstuk 2 De economische kringloop De economische kringloop met overheid en buitenland Door het beschikbaar stellen van productiefactoren (arbeid, kapitaal, natuur, ondernemerschap) ontvangen de huishoudens inkomen. Dit inkomen wordt aangewend om consumptiegoederen te kopen en belastingen te betalen. Wat gezinnen niet besteden/uitgeven, sparen ze. De overheidsbestedingen worden betaald met belastingen... --- ### Lesbrief Europa
(4e druk) - Published: 2022-09-21 - Modified: 2025-04-18 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-europa-4e-druk/ Lesbrief Europa (4e druk) In hoofdstuk 1 van de lesbrief Europa verkennen we de oorzaken van internationale handel en het vrije verkeer van kapitaal en arbeid binnen de Europese Unie. Dat internationale samenwerking voor alle deelnemende landen voordelen kan opleveren wordt in hoofdstuk 2 uiteengezet. In dit hoofdstuk ook aandacht voor het gevangenendilemma. Het stabiliteits- en groeipact vormt de hoofdmoot van hoofdstuk 3. Hoewel de eisen waaraan de participerende landen moeten voldoen afgezwakt zijn, wordt nu weer gepleit voor het instellen van een monetaire autoriteit die hier streng toezicht op moet houden. Dit komt door de grote overheidstekorten van landen als Griekenland, Portugal, Spanje en Ierland. Hierbij ook aandacht voor het beleid van de Europese Centrale Bank. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/01/05-LWEO-Economie-havo-Europa-Online. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 De economie is internationaal Internationale handel vindt plaats omdat sommige producten in eigen land niet geproduceerd kunnen worden of omdat de productie duurder is dan in andere landen. Het is dan aantrekkelijker om te importeren. Tegenover import staat export. We spreken van een open economie als een land veel handel drijft met het buitenland. Landen specialiseren zich in producten waar ze goed in zijn. Door specialisatie is ruil noodzakelijk. Toenemende specialisatie leidt tot meer internationale handel. Niet alleen producten gaan de grens over, maar ook productiefactoren, zoals arbeid en kapitaal. Zo werken er veel Poolse arbeiders in Nederland. Dit noemen we arbeidsmigratie. Vrije internationale handel leidt ertoe dat landen datgene produceren waar ze relatief goed en goedkoop in zijn. Er is niet altijd sprake van... --- ### Lesbrief Markt en Overheid (5e druk) - Published: 2022-09-21 - Modified: 2024-11-15 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-markt-en-overheid-5e-druk/ Lesbrief Markt en Overheid (5e druk) In de lesbrief Markt en Overheid staan de verschillende marktvormen centraal. Achtereenvolgens komen aan bod de markt van volledige mededinging (volkomen concurrentie), monopolie, oligopolie en monopolistische concurrentie. De markt levert niet altijd de door de overheid gewenste uitkomsten. Zo kan de prijs van een product te hoog of te laag zijn, voldoen de producten niet aan de gewenste kwaliteit of worden producten niet gemaakt terwijl er wel behoefte aan is. Daarom bemoeit de overheid zich met de productie. Welzijn en milieu kunnen ook motieven zijn voor de overheid om in te grijpen. links Marktvormen (video 15 min. ) https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Markt-en-Overheid-5e-druk. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 De telefoniemarkt Op de markt voor mobiele telefoons zijn veel bedrijven actief. Iedere aanbieder van mobiele telefonie heeft zijn eigen telefoonproduct waardoor het voor consumenten moeilijk is om een juiste keuze te maken. Vandaar de prijsverschillen tussen de verschillende telefoonproducten. Het vrije spel van vraag en aanbod wordt ook wel het marktmechanisme of prijsmechanisme genoemd. Dit mechanisme werkt in theorie zo dat precies die hoeveelheid wordt geproduceerd en aangeboden die door de consumenten wordt gevraagd. Volkomen concurrentie Een markt van volledige mededinging of volkomen concurrentie kenmerkt zich door: • een groot aantal aanbieders: een individuele producent is klein en heeft geen invloed op de prijs. • een homogeen product: voor de consument zijn alle exemplaren van het product identiek. • transparante (doorzichtige) markt: vragers naar en aanbieders van het product zijn op de hoogte van het totale aanbod.... --- ### Lesbrief Vragers en Aanbieders (1e druk) - Published: 2022-09-21 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-vragers-en-aanbieders-1e-druk/ Lesbrief Vragers en Aanbieders (1e druk) In de lesbrief Vragers en Aanbieders kijken we naar de kosten, opbrengsten en de winst van een bedrijf. Wanneer speel je quitte en wanneer maak je het meeste winst? Hoe zit het precies met de vraag naar een product en het aanbod daarvan en welke prijs komt er op de markt tot stand? Verder komt aan bod hoe je je kunt verzekeren tegen allerlei risico’s en hoe een verzekering eigenlijk werkt. Aan de hand van de vraag naar vrachtwagenchauffeurs wordt de werking van de arbeidsmarkt uitgelegd. En wat bezielt de automobilist om elke dag weer in de file te gaan staan? Is een kilometerheffing daarvoor de oplossing of moet de benzineprijs omhoog? Wat zijn de positieve en negatieve externe effecten van autorijden en is de automobilist gevoelig voor prijsveranderingen? https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/01/02-LWEO-Economie-havo-Vragers-en-Aanbieders-Online. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Kosten en Opbrengsten Met voorbeelden uit het taxibedrijf en de fietswinkel worden in dit hoofdstuk verschillende economische begrippen behandeld waar een bedrijf mee te maken krijgt. Het marktaandeel is het procentuele aandeel van de afzet of omzet van een bedrijf in de totale markt voor een bepaald product. In formule: afzet bedrijf marktaandeel afzet = —————————————————————————————— × 100% totale afzet op de markt (alle bedrijven) omzet bedrijf marktaandeel omzet = ——————————————————————————————— × 100% totale omzet op de markt (alle bedrijven) Bedrijven streven naar zo veel mogelijk winst. De totale winst (TW) is het verschil tussen de totale opbrengst (TO) en de totale kosten (TK). In symbolen: TW... --- ### Lesbrief Crisis
(3e druk) - Published: 2022-09-21 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-crisis-3e-druk/ Lesbrief Crisis (3e druk) De lesbrief Crisis gaat over kiezen en ruilen. Hoofdstuk 1 gaat in op de relatieve schaarste van goederen en diensten dat de consumenten dwingt tot het maken van keuzes. Hoofdstuk 2 gaat over ruilen en de rol van het geld in de economie. Geld wordt wel het smeermiddel van de economie genoemd. Banken spelen een belangrijke rol bij het gebruik van geld. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2025/01/01-LWEO-Economie-havo-Crisis-Online. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 Kiezen Het consumentenvertrouwen geeft informatie over de verwachtingen van consumenten over de ontwikkeling van de economie. Sinds 2019 is het consumentenvertrouwen negatief. Mensen zien door de oorlog in Oekraïne en de enorme prijsstijgingen de toekomst somber in en de koopbereidheid is afgenomen. In 2017 was de werkloosheid in een aantal Europese landen hoog. Om werkloosheid te bestrijden moeten de bestedingen gestimuleerd worden. Dat kan de Europese Centrale Bank doen door de rente te verlagen. Bij een lagere rente gaan mensen minder sparen en meer lenen. De geldhoeveelheid neemt dan toe en de bestedingen kunnen daardoor ook toenemen. Hierdoor neemt de productie toe en neemt de werkloosheid af. Een nadeel is dat de groei van de geldhoeveelheid kan leiden tot inflatie. Inflatie is de stijging van het algemeen prijspeil. Door een hoge inflatie daalt de koopkracht van je inkomen. De koopkracht van je inkomen bepaalt hoeveel goederen en diensten je kunt kopen en hangt af van je inkomen en van de prijzen. Je koopkracht stijgt als je inkomen meer stijgt dan de prijzen. Goederen zijn stoffelijk, zoals... --- ### Over de methode - Published: 2022-09-19 - Modified: 2024-01-23 - URL: https://lweo.nl/lesmethodes/ De lesmethodes van de LWEO De LWEO geeft havo/vwo lesmethodes uit voor economie onderbouw, bovenbouw en bedrijfseconomie bovenbouw. Onderbouw Economie en Bedrijfseconomie Economie Bovenbouw Bedrijfseconomie Bovenbouw --- ### Lesbrief Jong en Oud (5e druk) - Published: 2022-09-14 - Modified: 2024-11-15 - URL: https://lweo.nl/lesbrief-jong-en-oud-5e-druk/ Lesbrief Jong en Oud (5e druk) De lesbrief Jong en Oud gaat over de levensloop van mensen in de verschillende fasen van het leven. We onderscheiden de kinderfase, de ouderfase en de grootouderfase (drie generaties). Het gedrag van de ene generatie kan gevolgen hebben voor de keuzemogelijkheden van andere (ook toekomstige) generaties. Aan bod komen onderdelen als: de eerste eigen middelen, consumeren en sparen, studeren, werken en belasting betalen, in loondienst, ongelijke inkomensverdeling, verzekeren, waaronder particuliere verzekeringen en collectieve verzekeringen, het huishouden, koophuis of huurhuis, de koopkracht van het huishoudinkomen, de consumentenprijsindex, stoppen met werken, AOW en bedrijfspensioen en ruilen tussen generaties. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2022/09/Omslag-LB-Havo-Jong-en-Oud-2021. pngTerug naar overzicht lesbrieven Hoofdstuk 1 School of baantje? Keuze maken Het maken van de juiste keuze is niet altijd makkelijk en de gevolgen van een keuze worden vaak beïnvloed door anderen. Soms komt er geen samenwerking tot stand omdat de partners elkaar niet vertrouwen en bang zijn dat de ander zijn belofte niet houdt. Die situatie is een voorbeeld van het gevangenendilemma of prisoner’s dilemma. Het gevangenendilemma is afkomstig uit de speltheorie. De speltheorie bestudeert het nemen van beslissingen waarbij de uitkomst afhangt van wat anderen doen. links Split or Steal (video 4 min. ) Dilbert prisoner’s dilemma (video 4 min. ) Speltheorie, simultaan spel, gevangenendilemma (uitlegvideo 13½ min. ) PGg0PkJlZ3JpcHBlbmxpanN0IGhvb2Zkc3R1ayAxPC9oND4KPGlmcmFtZSBpZD0iYmVncmlwbGlqc3QiIHNyYz0iaHR0cHM6Ly90b29sYm9va3MubXlzYWZldHlzaXRlLm5sL0JlbkwvYmVncmlwbGlqc3Rfb3BlbnNpdGUuYXNweD9sZGhwPWplbm8wNTAxJmFtcDtmaHY9aCIgd2lkdGg9IjEwMCUiIGhlaWdodD0iMzUwIiBmcmFtZWJvcmRlcj0ibm8iIHNjcm9sbGluZz0iTk8iPjxiciAvPgpKZSBicm93c2VyIG9uZGVyc3RldW50IGdlZW4gSU5MSU5FIEZSQU1FUyBvZiBkZSBpbnN0ZWxsaW5nZW4gdmVyaGluZGVyZW4gaGV0IHRvbmVuIHZhbiBJTkxJTkUgRlJBTUVTLjxiciAvPgo8L2lmcmFtZT4= Extra oefenopgaven hoofdstuk 1 (in Word) Hoofdstuk 2 De jeugd Veel jongeren hebben eigen middelen. Ze krijgen zakgeld of hebben een baantje. Als ze hun inkomen uitgeven aan kleding, uitgaan, bellen, enzovoort, is er... --- ### Leerlingen Economie Havo Bovenbouw - Published: 2022-09-14 - Modified: 2025-03-27 - URL: https://lweo.nl/leerling-economie-bovenbouw-havo/ Lesbrieven Havo Extra Havo Keuzeonderwerpen Havo Voorgaande drukken Havo Terug naar leerlingen Economie --- ### Leerlingen Bedrijfseconomie - Published: 2022-09-14 - Modified: 2024-01-11 - URL: https://lweo.nl/leerling-bedrijfseconomie/ Materiaal voor leerlingen Bedrijfseconomie Havo Bovenbouw Vwo Bovenbouw Terug naar leerlingenmateriaal --- ### Docent Bedrijfseconomie - Published: 2022-09-12 - Modified: 2025-02-03 - URL: https://lweo.nl/docent-bedrijfseconomie/ Informatie voor docenten bedrijfseconomie Op deze pagina vindt u meer informatie voor docenten die gebruik (willen) maken van de lesbrieven bedrijfseconomie van de LWEO. BestelinformatieLesbrieven en domeinen Lessenplannen & Studielasturen (SLU) Voorbeeldvolgordes lesbrieven (PTA's) Wijzigingen in de lesbrieven Errata Studielasturen (SLU) (voorgaande examenjaren) Verdeling lesbrieven over CE en SE (voorgaande examenjaren) Lesplannen (voorgaande examenjaren) Op de docentenwebsite is meer materiaal te vinden voor docenten die al gebruik maken van onze methode. Wilt u een overzicht hebben van de verschillende lesbrieven? Ga dan naar Over de methode. Bestelinformatie Doordat de syllabi veranderen vindt men hier extra informatie voor het bestellen van bedrijfseconomieproducten voor de examenjaren 2026-2027 Vwo Welke drukken bestellen vwo bedrijfseconomie i. v. m. wijzigingensyllabus? Lesbrieven en domeinen Hier zijn de overzichten van de examendomeinen (volgens de syllabus) per lesbrief te vinden. Op de docentenwebsite staan onder 'Divers' overzichten van de domeinen uitgesplitst naar lesbrief en naar hoofdstuk. Omdat er elk jaar lesbrieven herschreven worden o. a. naar aanleiding van wijzingen in de syllabi, wijken de overzichten per jaar af. Havo Domeinen in lesbrieven havo 2024 Domeinen in lesbrieven havo 2025 Vwo Domeinen in lesbrieven vwo 2024 Lessenplannen & Studielasturen (SLU) Hier is het uitgeschreven totaaloverzicht te vinden. Havo Verdeling studielasturen en lesuren - havo 2025 (pdf) Vwo Verdeling studielasturen en lesuren - vwo 2025 2026 2027 (pdf) Voorbeeldvolgordes lesbrieven (PTA's) Omdat de methode opgedeeld is in meerdere lesbrieven, kunt u als docent de volgorde zelf bepalen. Hier vindt u enkele voorbeelden. Havo Wat te behandelen in 4/5 havo? -... --- ### Docent Economie - Published: 2022-09-12 - Modified: 2025-06-05 - URL: https://lweo.nl/docent-economie/ Informatie voor docenten economie Op deze pagina vindt u meer informatie voor docenten die gebruik (willen) maken van de lesbrieven economie van de LWEO, waaronder: Lesbrieven en domeinen Studielasturen (SLU) Lesplannen Programma van toetsing en afsluiting (PTA’s) Wijzigingen in de lesbrieven Errata Alle bovenstaande informatie (behalve de wijzigingen in de lesbrieven en de errata) is ook te vinden in de desbetreffende docentenhandleidingen. Op de docentenwebsite is meer materiaal te vinden voor docenten die al gebruik maken van onze methode. Wilt u een overzicht hebben van de verschillende lesbrieven? Ga dan naar Over de methode. Lesbrieven en domeinen Hier zijn de overzichten van de examendomeinen (volgens de syllabus) per lesbrief te vinden. Op de docentenwebsite staan onder 'Divers' overzichten van de domeinen uitgesplitst naar lesbrief en naar hoofdstuk. Schema lesbrieven en domeinen examen - havo 2023 (pdf) Schema lesbrieven en domeinen examen - vwo 2023 (pdf) Studielasturen (SLU) Hier zijn per lesbrief de studielasturen te vinden. Schema studielasturen en lessen examen - havo 2023 (pdf) Schema studielasturen en lessen examen - vwo 2023 (pdf) Programma van toetsing en afsluiting (PTA's) Hier zijn enkele voorbeeld PTA's te vinden. PTA HAVO De aanbevolen volgorde voor het behandelen van de havo lesbrieven is: Crisis, Jong en Oud, Vragers en Aanbieders, Markt en Overheid, Verdienen en Uitgeven en Europa. De lesbrieven Jong en Oud en Vragers en Aanbieders kunnen omgedraaid worden en de lesbrieven Verdienen en Uitgeven, Markt en Overheid en Europa kunnen ook in een andere volgorde behandeld worden. Meer informatie... . PTA VWO... --- ### Docenten materiaal - Published: 2022-09-12 - Modified: 2024-01-23 - URL: https://lweo.nl/docentenmateriaal/ Materiaal voor docenten Economie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo Bedrijfseconomie Bovenbouw Havo en Vwo Lesideeën De Vrolijke Economen Alle vakken Conferenties Alle vakken --- ### Leerlingen materiaal - Published: 2022-09-12 - Modified: 2024-01-23 - URL: https://lweo.nl/leerlingenmateriaal/ Economie Onderbouw en Bovenbouw Havo en Vwo Bedrijfseconomie Bovenbouw Havo en Vwo Begrippenzoeker Alle vakken --- ### Lesmethode Bedrijfseconomie - Published: 2022-09-12 - Modified: 2025-06-03 - URL: https://lweo.nl/lesmethode-bedrijfseconomie/ Voordelen methode Modulaire lesmethodeBepaal zelf de volgorde doordat de methode bestaat uit meerdere lesbrieven. Leerstof direct toepassenTheorie en opdrachten wisselen elkaar af. Leer- en werkboek tegelijkDe lesbrieven zijn gebruiksmateriaal: leerlingen kunnen markeren en aantekeningen maken. Meer weten over de methode? Hoe wilt u lesgeven? Papier Lesgeven op papier. Meer info Papier Papier + Digitaal Lesgeven op papier met digitale ondersteuning. Meer info Papier + Digitaal Volledig digitaal Geen papier, enkel digitaal. Meer info Volledig DigitaalLesgeven op papier De methode bestaat uit tien lesbrieven, waarvan er op dit moment twee bestemd zijn voor de twee verplichte keuzeonderwerpen. De methode bestaat uit lesbrieven in plaats van boeken: Lesmateriaal is losbladig in 23-gaats uitvoering. Flexibel, de docent kan zijn eigen volgorde bepalen. Gemakkelijk aan te vullen met materiaal van de docent. Lesmateriaal is van de leerling zelf. Leerlingen kunnen aantekeningen maken. InkijkexemplaarProefexemplaar bestellen Papier + Digitaal Hier gebruikt u de papieren lesbrieven met digitale ondersteuning. U heeft de keuze uit het 'Plus' systeem en/of Adaptief oefenen (AdaptiefToets). BEplus Papier met digitale uitwerkingen en extra's. Meer informatie Als u met de papieren lesbrieven wilt werken maar niet met uitwerkingenboekjes per leerling, is BedrijfseconomiePlus wellicht geschikt. Hier kunnen alle onderdelen door de docent per klas, lesbrief en hoofdstuk aan- en uitgezet worden. Dit product neemt u per leerling per schooljaar af. In BedrijfseconomiePlus staan: Uitwerkingen digitaal. Antwoorden zelftesten. Antwoorden cases. Samenvattingen en begrippenlijsten. Extra meerkeuzevragen. Examenopgaven gerangschikt per lesbrief. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/01/21-BE-Plus-01. pnghttps://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/01/21-BE-Plus-02. png AdaptiefToets Papier met een digitaal oefensysteem. Meer informatie Naast het werken... --- ### Lesmethode Economie - Published: 2022-09-12 - Modified: 2025-06-03 - URL: https://lweo.nl/lesmethode-economie/ Hoe wilt u lesgeven? De economiemethode van de LWEO wordt geschreven door leraren die zelf met het lesmateriaal werken. Zij putten uit eigen ervaring en nemen opmerkingen van andere gebruikers mee bij het voortdurend verbeteren van de methode. Omdat de methode snel aanpasbaar is, kunnen actuele economische ontwikkelingen en nieuwe didactische inzichten meteen verwerkt worden. De kern van de methode bestaat uit lesbrieven/modules, waardoor deze zeer flexibel inzetbaar is: elke school kan zo zijn eigen volgorde bepalen. Deze kern komt terug in het folio en de digitale leermiddelen. Hoe wilt u lesgeven? Papier Lesgeven op papier. Lesgeven op papier Papier + Digitaal Lesgeven op papier met digitale ondersteuning. Hybride opties bekijken Volledig digitaal Geen papier, enkel digitaal. Meer info volledig digitaal Voordelen methode Alle lesbrieven van de methode zijn losbladig en worden geleverd in een 23-gaats uitvoering. De docent kan de methode gemakkelijk aanvullen met eigen materiaal. De lesbrieven zijn gericht op zelfstandig werken en leren. Er wordt steeds geprobeerd om de theorie in een context te plaatsen zodat die beter beklijft. Er is dus niet gekozen voor een op de wetenschap gerichte indeling van de stof. Na het lezen van de theorie moeten de leerlingen meteen de opgedane kennis toepassen in een opdracht. Ze maken als het ware steeds zelf de voorbeelden via opdrachten. Deze methode van werken voorkomt dat leerlingen klakkeloos voorbeelden gaan namaken en uit het hoofd leren. Bij het maken van de opdrachten moeten ze steeds terugkoppelen naar de theorie, wat ze constant aan het denken... --- ### Bestellen en contact - Published: 2022-01-12 - Modified: 2025-06-05 - URL: https://lweo.nl/bestellen-contact/ Bestellen U kunt een bestelling plaatsen door de onderstaande stappen te volgen: 1. Download het bestelformulier (Excel-bestand). 2. Vul het bestelformulier in en sla deze op. 3. Verstuur het bestelformulier per mail naar postbus@lweo. nl Zie ook onze toelichting op het bestelformulier voor economie en bedrijfseconomie. Mocht u er niet uitkomen dan kunt u altijd mailen naar postbus@lweo. nl of ons bellen op 020-6700270. Veelgestelde vragen De levertijd is gemiddeld binnen 5 werkdagen. Bij bestellingen boven € 150 worden geen verzendkosten in rekening gebracht. Scholen die in leerlingenaantallen rechtstreeks bij de LWEO bestellen, ontvangen een korting op de adviesprijzen. Ja, dit is mogelijk door een mailtje te sturen naar postbus@lweo. nl Docenten kunnen beoordelingsexemplaren krijgen voor 20% van de adviesprijs. Deze korting geldt alleen bij een rechtstreekse bestelling bij de LWEO, met vermelding van de school waar u op werkt. Hiervoor kunt u contact opnemen met Dedicon. Onze voorwaarden en privacyverklaring zijn te vinden onder het kopje Downloads. Downloads Prijslijsten en ISBN Economie prijslijst en isbn 2025 Bedrijfseconomie prijslijst en isbn 2025 Extra info voor bestellen bedrijfseconomie examen 2026-2027 Welke drukken bestellen vwo bedrijfseconomie i. v. m. wijzigingensyllabus? Folders Economie folder 2025-2026 Bedrijfseconomie folder 2025-2026 Economie onderbouw folder 2025-2026 Voorwaarden en Privacy Leveringsvoorwaarden LWEO Privacy Privacybijsluiter Adapt Privacybijsluiter docentenwebsite Privacybijsluiter LWEOplus Privacybijsluiter docentenpresentatie Privacybijsluiter tabletpakketten ContactContact 020-6700270 postbus@lweo. nl KvK-nr: 78276578 Postadres LWEO bvPostbus 7442 1007 JK Amsterdam Bezoekadres Arlandaweg 92 Unit 6. 0 1043 EX Amsterdam --- ### LWEO - Published: 2022-01-11 - Modified: 2023-03-10 - URL: https://lweo.nl/ De LWEO-methode De (bedrijfs)economiemethode van de LWEO wordt geschreven door docenten die met het lesmateriaal werken. Zij putten uit eigen ervaring en nemen opmerkingen van andere gebruikers en leerlingen mee bij het voortdurend verbeteren van de methode. Omdat de methode snel aanpasbaar is, kunnen actuele (bedrijfs)economische ontwikkelingen en nieuwe didactische inzichten meteen verwerkt worden. Meer weten, ga naar Lesmethode EconomieLesmethode Bedrijfseconomie De voordelen van onze methode De methode is beschikbaar op papier en geheel digitaal. De papierenversie is onder andere aan te vullen met een digitaal adaptief oefensysteem. Dit biedt mogelijkheden tot het formatief en summatief toetsen van leerlingen. Vragen zijn gelabeld op onderwerp en niveau (memoriseren, begrijpen, toepassen en analyseren). Zo wordt het leerrendement voor de leerling en docent inzichtelijk gemaakt. Elke lesbrief heeft een herkenbare structuur en bouwt op in (leer)niveau. Voorkennis en algemene vaardigheden komen in het begin van elk hoofdstuk aan bod. Elk hoofdstuk eindigt met een zelftest en leerdoelen. De leerdoelen zijn onderverdeeld in begrippen (kennen) en eindtermen (kunnen). Door de vele oefenmogelijkheden is differentiëren tijdens de les gemakkelijk voor de docent. Theorie en opgaven wisselen elkaar af. Dit geeft leerlingen direct de mogelijkheid om het geleerde toe te passen. De didactiek heeft als uitgangspunt: het toepassen van de concepten in verschillende contexten. Leerlingen kunnen in de lesbrief tekst onderstrepen, markeren en tabellen en grafieken invullen. De volgorde van de lesbrieven is zelf te bepalen. De methode is altijd actueel omdat een lesbrief snel en makkelijk aan te passen is. Docent en leerling zitten niet... --- --- ## Berichten ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie april 2025 - Published: 2025-04-14 - Modified: 2025-04-14 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-april-2025/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie april 2025 --- ### Nieuwsbrief economie april 2025 - Published: 2025-04-14 - Modified: 2025-04-14 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2025/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2025 --- ### LWEO Conferentie 8 mei 2025 - Published: 2025-03-20 - Modified: 2025-05-26 - URL: https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-8-mei-2025/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Conferenties, Economie Op donderdag 8 mei 2025 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s Hertogenbosch-Vught te Vught. Het programma van de conferentie zag er als volgt uit: 9. 30 uur ontvangst van de deelnemers 10. 00 uur welkomstwoord 10. 10 uur In de ochtend twee sprekers: - Peter Hein van Mulligen (CBS) over vergrijzing Powerpoint (pdf) - Matthijs Korevaar (EUR) over de woningmarkt Powerpoint (pdf) 12. 30 uur tijd voor sociale contacten en lunchbuffet 13. 30 uur werkwinkel ronde 1 14. 45 uur pauze 15. 00 uur werkwinkel ronde 2 16. 15 uur tijd voor sociale contacten en een drankje De werkwinkels In de middag was er de keuze uit de volgende werkwinkels: Een mondeling economie in het schoolexamen? Hoewel ongebruikelijk, leent ons vak zich er bijzonder goed voor. Hoe vaak zullen jouw leerlingen na hun schoolcarrière nog schriftelijke vragen beantwoorden over economie? Niet vaak. Hoe vaak zullen ze nog in gesprek gaan over economische onderwerpen? Heel vaak. Hun eigen ervaringen en de actualiteit van de dag zijn de kapstok waarmee de leerlingen laten zien dat ze het vak beheersen, transfers kunnen uitvoeren en nieuwe verbanden kunnen leggen. Vooral de verbaal sterke/schriftelijk minder vaardige leerlingen krijgen met een mondeling de kans om te laten zien wat ze waard zijn. Nanda Stijntjes en Judith Brakkee delen in deze werkwinkel hun ervaringen met het mondeling economie op hun scholen en laten je kennis maken met deze uitdagende toetsvorm. Powerpoint (pdf) Accountant, onderzoeker, toezichthouder en vooral docent Frank Hordijk brengt ‘flipping the classroom’ al jaren... --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie december 2024 - Published: 2024-12-12 - Modified: 2024-12-12 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-december-2024/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie december 2024 --- ### Nieuwsbrief economie december 2024 - Published: 2024-12-10 - Modified: 2024-12-10 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-december-2024/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie december 2024 --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie april 2024 - Published: 2024-04-19 - Modified: 2024-04-19 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-april-2024/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie april 2024 --- ### Nieuwsbrief economie april 2024 - Published: 2024-04-19 - Modified: 2024-04-19 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2024/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2024 --- ### LWEO-conferentie 16 mei 2024 te Vught - Published: 2024-03-26 - Modified: 2025-03-20 - URL: https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-2024/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Conferenties, Economie Op donderdag 16 mei 2024 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s-Hertogenbosch-Vught te Vught. De LWEO bestaat in 2024 50 jaar en daarom hebben we dit jaar breed uitgenodigd voor onze conferentie. Het programma van de conferentie zag er als volgt uit: 9. 30 uur ontvangst van de deelnemers 9. 50 uur welkomstwoord 10. 00 uur In de ochtend twee sprekers: - Koen Frenken (professor Innovation Studies, UU) over Platformeconomie Powerpoint (pdf) - Sander de Bruyn (programmaleider Beyond GDP and Well-being, Plan Bureau voor de Leefomgeving) over Brede Welvaart Powerpoint (pdf) 12. 20 uur tijd voor sociale contacten en lunchbuffet 13. 30 uur werkwinkel ronde 1 14. 45 uur pauze 15. 00 uur werkwinkel ronde 2 16. 15 uur tijd voor sociale contacten en een drankje Er was de keuze uit de volgende werkwinkels: Werkwinkel 1. ‘Basiskennis Boekhouden’ door Peter de Groot en Leyla Erdogan (Associatie voor Examinering) en Jeroen Rotte (LWEO) Powerpoint (pdf) Het nieuwe programma Bedrijfseconomie geeft een basaal inzicht in het boekhoudkundig proces. Om relaties binnen het vak Bedrijfseconomie beter te begrijpen, leerlingen een succesvolle doorstroom naar een bedrijfseconomische vervolgopleiding te geven of voor ‘leerlingen die volop bezig zijn met ondernemen’, wordt op veel scholen het vak Boekhouden gegeven. In deze werkwinkel willen we docenten laten kennismaken met de module Basiskennis Boekhouden (BKB®). Vanuit de praktijk laten we zien op welke manier het vak gegeven wordt op een school waarbij leerlingen het onafhankelijke Associatiediploma Basiskennis Boekhouden behalen. Het Associatiediploma BKB® biedt leerlingen extra kennis om de stof... --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie maart 2024 - Published: 2024-03-21 - Modified: 2024-03-21 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-maart-2024/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie maart 2024 --- ### Nieuwsbrief economie maart 2024 - Published: 2024-03-11 - Modified: 2024-03-11 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-maart-2024/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie maart 2024 --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie december 2023 - Published: 2023-12-11 - Modified: 2023-12-11 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-december-2023/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie december 2023 --- ### Nieuwsbrief economie november 2023 - Published: 2023-11-14 - Modified: 2023-12-11 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-november-2023/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie november 2023 --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie juli 2023 - Published: 2023-07-10 - Modified: 2023-07-10 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-juli-2023/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie juli 2023 --- ### LWEO Conferentie 2023 - Published: 2023-05-22 - Modified: 2024-05-27 - URL: https://lweo.nl/conferenties/lweo-conferentie-2023/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Conferenties, Economie Op donderdag 11 mei 2023 werd de LWEO-conferentie gehouden in Hotel ’s-Hertogenbosch-Vught te Vught. In de ochtend waren er twee sprekers: Sophie van Gool, publicist en oprichter van Salaristijger, heeft gesproken over het verschil in beloning tussen mannen en vrouwen. Olaf Sleijpen, directeur bij DNB, heeft gesproken over inflatie en monetair beleid. De werkwinkels In de middag werden de volgende werkwinkels gegeven: Economie is keuzes maken en het is waardevol als leerlingen de gevolgen van gemaakte keuzes direct ervaren. In deze werkwinkel worden deelnemers meegenomen in het structuur- en conjunctuurbeleidsspel. Leerlingen maken in de rol van overheid keuzes die gevolgen hebben voor o. a. de conjunctuur én structuurzijde van de economie. Het spel sluit aan bij de lesbrieven Welvaart (vwo) en Verdienen en Uitgeven (havo) en kan zowel individueel als in groepsverband gespeeld worden. Beleggen is niet alleen iets voor bedrijfseconomie. Leerlingen willen graag rijk worden en op social media beloven Finfluencers gouden bergen. In elke 4 havoklas zit wel een leerling die in crypto's handelt. BeleggerUitlegger is een plek met onafhankelijke en betrouwbare informatie over beleggen voor jongeren. Daarnaast is er een deel voor docenten met korte en concrete werkvormen voor in de les zodat je een opening hebt om met leerlingen het gesprek aan te gaan over beleggen. In deze werkwinkel gaan de deelnemers aan de slag met het materiaal en horen ze meer over de beleggingscompetitie Scholenstrijd en de lesmodule 'Hallo Beleggen'. Deze werkwinkel is gebaseerd op mijn boek: Betekenisvol Economie Onderwijs. In de werkwinkel wordt gewerkt... --- ### Nieuwsbrief economie april 2023 - Published: 2023-04-11 - Modified: 2023-12-19 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-april-2023/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie april 2023 --- ### Nieuwsbrief economie februari 2023 - Published: 2023-02-09 - Modified: 2023-12-19 - URL: https://lweo.nl/economie/nieuwsbrief-economie-februari-2023/ - Categorieën: Economie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak economie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief economie februari 2023 --- ### Nieuwsbrief Bedrijfseconomie februari 2023 - Published: 2023-02-09 - Modified: 2023-03-10 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwsbrief-bedrijfseconomie-februari-2023/ - Categorieën: Bedrijfseconomie, Nieuwsbrieven Er is weer een nieuwsbrief voor het vak bedrijfseconomie verzonden. Deze kunt u hieronder vinden: nieuwsbrief bedrijfseconomie februari 2023 --- ### Nieuwe lesbrief Financiële Levensloop - Published: 2023-01-30 - Modified: 2023-01-30 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuwe-lesbrief-financiele-levensloop/ - Categorieën: Bedrijfseconomie Vanaf komend schooljaar komt er een nieuwe druk van de lesbrief Financiële Zelfredzaamheid vwo uit, deze krijgt een nieuwe titel: Financiële Levensloop vwo. --- ### Nieuwsbrieven - Published: 2023-01-30 - Modified: 2025-04-14 - URL: https://lweo.nl/nieuws/nieuwsbrieven/ - Categorieën: Nieuwsbrieven Hieronder is een overzicht van al onze verstuurde nieuwsbrieven te vinden voor zowel economie (EC) als bedrijfseconomie (BE): nieuwsbrief BE april 2025 nieuwsbrief EC april 2025 nieuwsbrief BE december 2024 nieuwsbrief EC december 2024 nieuwsbrief BE april 2024 nieuwsbrief EC april 2024 nieuwsbrief BE maart 2024 nieuwsbrief EC maart 2024 nieuwsbrief BE december 2023 nieuwsbrief EC november 2023 nieuwsbrief BE juli 2023 nieuwsbrief EC april 2023 nieuwsbrief BE februari 2023 nieuwsbrief EC februari 2023 nieuwsbrief BE mei 2022 nieuwsbrief EC maart 2022 nieuwsbrief BE juni 2021 nieuwsbrief BE april 2021 nieuwsbrief EC april 2021 nieuwsbrief BE februari 2021 nieuwsbrief EC februari 2021 nieuwsbrief BE juni 2020 nieuwsbrief EC juni 2020 nieuwsbrief BE mei 2020 nieuwsbrief EC april 2020 nieuwsbrief EC maart 2020 nieuwsbrief EC maart 2020 nieuwsbrief BE maart 2020 nieuwsbrief EC januari 2020 --- ### Gebruikersbijeenkomst 8 december 2022 - Published: 2022-12-14 - Modified: 2023-01-30 - URL: https://lweo.nl/economie/gebruikersbijeenkomst-8-december-2022/ - Categorieën: Economie Afgelopen donderdag een geslaagde gebruikersbijeenkomst in Utrecht gehad. Fijn om met docenten in gesprek te zijn over de methode. Dank voor alle inbreng, didactische tips, delen van ervaringen en voor de gezelligheid. https://lweo. nl/wp-content/uploads/2023/01/Gebruikersbijeenkomst-8-dec-22. jpg --- ### Gebruikersbijeenkomst Bedrijfseconomie 13 oktober 2022 - Published: 2022-09-28 - Modified: 2023-01-30 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/gebruikersbijeenkomst-bedrijfseconomie-13-oktober/ - Categorieën: Bedrijfseconomie De LWEO organiseert op donderdag 13 oktober 2022 van 15. 00 tot 17. 00 uur in Utrecht een gebruikersbijeenkomst, nabij het Centraal Station. Op de gebruikersbijeenkomst zal aan de orde komen: gewijzigde havo-syllabus bedrijfseconomie 2024; consequenties gewijzigde syllabus voor de huidige leerlingen in 4 havo; ervaringen met de nieuwe druk Financiële Zelfredzaamheid havo; herschrijven Financiële Zelfredzaamheid vwo. Deelnemers aan de gebruikersbijeenkomst ontvangen tijdens de bijeenkomst conceptteksten van de nieuwe hoofdstukken om deze met zijn allen te bespreken. Hierbij komt onder andere het verschil tussen havo en vwo aan bod. Voor deelname aan deze gebruikersbijeenkomst dienen u of uw collega’s zich via e-mail (postbus@lweo. nl) aan te melden. De gebruikersbijeenkomst is gratis toegankelijk. Na aanmelding ontvangt u een definitieve agenda en routebeschrijving voor de gebruikersbijeenkomst. Wilt u deze uitnodiging doorsturen naar uw collega’s? --- ### Gewijzigde syllabus Bedrijfseconomie Havo 2024 - Published: 2022-09-26 - Modified: 2022-09-28 - URL: https://lweo.nl/bedrijfseconomie/nieuw-examenprogramma/ - Categorieën: Bedrijfseconomie De havo-syllabus bedrijfseconomie 2024 is gewijzigd t. o. v. de syllabus 2023. Omdat deze veranderingen in september 2022 zijn aangekondigd hebben wij de lesbrieven voor de leerlingen in havo 4 niet kunnen aanpassen. De wijzigingen betreft enkel het schrappen van onderdelen en geen nieuwe leerstof. Wij hebben voor gebruikers van onze methode een document gemaakt waarin de wijzigingen in de syllabus van 2024 en de gevolgen daarvan voor de behandeling van de lesbrieven staan opgesomd. Dit document is te vinden op de docentenwebsite onder het kopje BE Havo. De syllabus bedrijfseconomie havo 2024 is te vinden op de pagina met conceptsyllabi van Examenblad. De syllabuscommissie heeft besloten wijzigingen aan te brengen in de syllabi havo van 2024 én 2025. De wijzigingen voor het examenjaar 2025 zijn ingrijpender dan voor 2024. Over de consequenties van de wijzigingen in de syllabus 2025 voor de lesbrieven informeren we u op een later tijdstip. --- ---